Վիլյամ Սարոյանն ասել է Ջիվան Գասպարյանին.«Ջիվան, քո նվագը աղոթք է».Photo,Video

Վիրտուոզ դուդուկահար, երաժշիտ, Ջիվան Գասպարյանի միջոցով, դուդուկի մասին իմացավ ողջ աշխարհը…
Աշխարհահռչակ երաժիշտ, ով իր կատարած հսկայածավալ աշխատանքով նպաստեց դուդուկի զարգացմանը։
Նա Հայաստանին բերեց համաշխարհային ճանաչում եւ ապացուցեց, որ լավ արված գործը երբեք անուշադրության չի մատնվում։

Հայ մեծանուն երաժիշտը

Ծնվել է 1928թ. հոկտեմբերի 12-ին, ՀՀ Կոտայքի մարզի Սոլագ գյուղում: Մայրը վաղ տարիքում մահացել է, իսկ հայրը եղել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի զինվոր, որի պատճառով Ջիվանը մեծացել է որբանոցում: Դուդուկ սկսել է նվագել վեց տարեկան հասակից` առանց դասավանդումի: 1947թ. ազգային սիրողական համույթի հետ մեկնել է Մոսկվա, որտեղ համերգից հետո Իոսիֆ Ստալինից ստացել է «Պոբեդա» ժամացույց: 1949-81թթ եղել է Հայկական ժողովրդական երգի-պարի անսամբլի (այժմ՝ Թ.Ալթունյանի անվան) մենակատար և իր առաջին մասնագիտական հանդիսումը արել է երևանյան երաժշտասիրական նվագախմբի հետ, քանի դեռ նոտաները կարդալ չգիտեր: 1985թ. ավարտել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիան: 1957թ. արժանացել է Մոսկվայի Երիտասարդության և ուսանողների համաշխարհային 6-րդ փառատոնի, 1958թ.՝ Էստրադայո արտիստների համամիութենական 3-րդ մրցույթի 1-ին մրցանակներին, իսկ 1959թ, 1962թ, 1973թ, 1980թ արժանացել է Յունեսկոյի ոսկե մեդալի` միջազգային փառատոնում մասնակցելու համար, 1973թ. Տաշքենդում՝ Ասիայի և Աֆրիկայի երկրների ժողովրդական ստեղծագործությունների կատարումների միջազգային մրցույթի Մեծ մրցանակին: 1982թ-ից դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում (1990թ-ից՝ պրոֆեսոր)

1986թ.-ից եղել է Հայաստանի ռադիոյի և հեռուստատեսության պետական կոմտեի մենակատար: 1988թ-ից սկսել է միջազգային երաժշտական գործունեությունը: Մոսկվայում անգլիացի երաժիշտներ Բրայն Էնոն և Փիթեր Գաբրիելը, լսելով հայ դուդուկահարի կատարումը, հրավիրել են նրան Լոնդոն: Դուդուկահարը, շրջելով աշխարհով մեկ, այլ ազգերին ծանոթացրել է հայկական ժողովրդական երաժշտությանը: Մասնակցել է համաշխարհային ճանաչում վայելած այնպիսի ֆիլմեր երաժշտությունների ստեղծմանը, ինչպիսիք են` «Քրիստոսի վերջին չարչարանքները» (1988թ., ԱՄՆ), «Ռոնին» (1998թ., ԱՄՆ), «Օնեգին» (1999թ., ԱՄՆ), «Գլադիատոր» (2000թ., ԱՄՆ), «Սիրանա» (2005թ., ԱՄՆ), «Արյունոտ ադամանդ» (2006թ., ԱՄՆ), «Ձյուն և մոխիր» (2015թ., Ռուսաստան) և այլն: Նրա մի շարք կատարումներ օգտագործվել են արտասահմանյան բազմաթիվ կինոնկարներում: Թողարկել է ավելի քան 20 ձայնասկավառակ, ունի ավելի քան 1000 ձայնագրություններ, նվագել է շուրջ 20 հազար համերգներում: 2001թ. արժանացել է «Ոսկե գլոբուս», 2002թ.` «Womex Aword» միջազգային հեղինակավոր մրցանակների: 2002թ. ներկայացվել է ԱՄՆ «Գրեմմի» միջազգային երաժշտական մրցանակի: Հայաստանի և Կանադայի երաժշտական ակադեմիաների անդամ է: 1978թ. արժանացել է Հայաստանի ժողովրդական արտիստի, 2000թ.՝ Երևանի պատվավոր քաղաքացու կոչման, 2001թ.՝ ՀՀ «Մեսրոպ Մաշտոց», 2013թ.՝ ՀՀ Ազգային Ժողովի Պատվո մեդալների: 2015թ. Երևանի կենտրոնում կանգնեցվել է «Ուշացած լուսանկար» արձանախումբը՝ նվիրված Վաչե Հովսեփյանին, Լևոն Մադոյանին և Ջիվան Գասպարյանին: 2017թ. արժանացել է ՀՀ «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի մեդալի:Նրա նվագն օգտագործվել է Մարտին Սկորսեզեի «Քրիստոսի Վերջին Չարչարանքները» ֆիլմում: Իսկ 2000 թվականին Ջիվան Գասպարյանի երաժշտությունը հնչել է նաև «Գլադիատոր» ֆիլմում։

«Ես միշտ ցանկացել եմ Ջիվան Գասպարյանի համար երաժշտություն գրել: Կարծում եմ, որ նա աշխարհի ամենաշշմեցնող երաժիշտներից մեկն է: Նա ստեղծում է իր տեսակի մեջ միակ, յուրահատուկ ձայնային հնչողություն, որը միանգամից ամրապնդվում է հիշողության մեջ»,– նշել է «Գլադիատոր» ֆիլմի երաժշտության հեղինակ Հանս Զիմմերը։

Իսկապես մեծ է եւ անգնահատելի ժողովրդական արտիստ Ջիվան Գասպարյանի ավանդը՝ դուդուկահարի կատարողական արվեստը որակական նոր աստիճանի բերելու , ու հայ մեղեդին դուդուկի անզուգական կատարմամբ մեր աշխարհասփյուռ հայրենակիցներին հասցնելու գործում:

Այսօր էլ, 90-ամյա երաժիշտը աշխատելու, նորը ստեղծելու, արարելու մեծ ձգտում ունի.

Հոգեթով գործիքի միջոցով ապրում է, ու շարունակում է ապրեցնել... Նրա գլխավոր ցանկությունը մեկն է. օր առաջ բացել Ջիվան Գասպարյանի անվան բարեգործական դպրոցի դռները…
Իսկ Դուդուկահարների դպրոց բացելու նպատակը ոչ թե բիզնեսով զբաղվելն է, այլ` մանկատան տաղանդավոր երեխաներին անվճար դուդուկ նվագել սովորեցնելը….
«Ես ցանկանում եմ մանկատներից կամ նույնիսկ փողոցից հավաքել երեխաների, եւ ինչ-որ բան սովորեցնել, որը նրանց լավ մարդ կդարձնի»,- ասում է Ջիվան Գասպարյանը:

Ի դեպ, վարպետն անկեղծացավ, որ Ջիվան Գասպարյանի անվան դպրոցը կյանքի կոչելու բարդ գործում աջակցություն են ունեցել ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, ՀՀ Կառավարությունը, Յունիբանկի խորհրդի նախագահ Գագիկ Զաքարյանը, ինչպես նաեւ «Տաշիր գրուպի» սեփականատեր Սամվել Կարապետյանը, ով մշտապես բարձր է գնահատել Ջիվան Գասպարյանի արվեստը: 

Հայկական դուդուկի՝ ամենախորհրդավոր, առեղծվածային երաժշտական գործիքի, այսօրվա մշակութային մտածողության, ճաշակի ու որակի, ինչպես նաեւ ներկայիս Հայաստանի մասին, վարպետն իր տեսլականն է ներկայացրել՝ ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ  նախագծի շրջանակներում:

Հանդիպումը՝ Գայանե Զարգարյանի