«Ապրել է զուլալ աղբյուրի նման` իր աշխատանքով ու իր արվեստով». Հայկական ծիրանափողի լեգենդը

«Այսքան տարի ապրել եմ զուլալ աղբյուրի նման` իմ աշխատաքով, իմ արվեստով` ոչ քաղաքականություն, ոչ դես, ոչ դեն»,- այսպես սկսվեց  Forums.am-ի հետ զրույցը ՀՀ  ժողովրդական արտիստ, լեգենդար դուդուկահար Ջիվան Գասպարյանի հետ:

-Պարոն Գասպարյան, գո՞հ եք Ձեր ապրած կյանքից ու անցած ստեղծագործական  ճանապարհից: -Գոհ եմ, իհարկե գոհ եմ, բալիկ ջան: Ապրել, ստեղծագործել եմ, իմ հալալ քրտինքով`իմ  հալալ դուդուկով: Անընդհատ շրջագայել եմ, ամեն տեղ փորձել եմ աշխարհին ներկայացնել մեր երգն ու երաժտությունը.  մեր  հայկական  ծիրանափողի զորությունը: -Ի դեպ,  բոլորովին  վերջերս, եթե չեմ սխալվում, նոր համերգային ծրագրով, Լվովում էիք գտնվում: Կմանրամասնե՞ք, թե ինչ տպավորություններով  եք վերադարձել  այնտեղից, եւ այնտեղ`տեղի հայերը, արդյո՞ք   ընկալեցին, թե ինչ է իրենից ներկայացնում հայկական ծիրանափողը...   -Ոչ միայն հայերը, այլ նաեւ  արտասահմանցիները հասկացան, թե ինչ բան է հայկական ծիրանափողը: Բոլորն էլ սիրեցին, հարգեցին, ու պատվեցին մեր  երգն ու  երաժշտությունը:  Ասեմ  նաեւ, որ այդ օրերին  Լվովում  հայկական փողոցի բացումն էր, ուր  նաեւ հրաշալի եկեղեցի կար: Մի խոսքով, հայկական տոն էր, մեծ տոն, ու  այնտեղ  ամեն ինչը բարձր մակարդակով էր կազմակերպված. ես հիացած եմ:  Նախ բացօթյա համերգ կայացավ, որն էլ հետո օպերայում շարունակվեց: Երկու համերգ եղավ` մեկը հայկական փողոցի բացմանը նվիրված, երկրորդը` օպերայի դահլիճում էր, եւ էլի  հրաշալի համերգ էր:  Իսկ հանդիսատեսի շարքում  միայն հայեր չէին, այլ ազգերից էլ կային:

Իմ երաժշտությունը` եւ' քաղաքականություն է,  եւ' ամեն  ինչ է...

-Պարոն Գասպարյան, մեզ հետ զրույցում  դուք  մի առիթով ասել էիք, որ Ձեր օրացույցը,ամբողջությամբ կարմիր   գծերով է նշված, եւ որ մինչեւ տարեվերջ դուք անընդհատ նոր համերգներ ու շրջագայություններ եք ունենալու: Կներկայացնե՞ք, թե  առաջիկայում ինչ ծրագրեր կան: -Կարմիր գիծը` երևի ի նկատի ունեք անձնագի՞րս (ծիծաղում է): Առաջիկայում Մոսկվայում եմ ծրագրում հեղինակային մեծ համերգ ունենալ, որի  հովանավորը` “Յունիբանկն” է լինելու: Հետո Ռուսաստանի ողջ տարածքում 10-ից ավել համերգներ կունենամ: -Անկեղծ  լինենք. այդքան շրջագայություններից  հետո,  արդյո՞ք չեք հոգնում: -Ոչ: Եթե հոգնեմ, չեմ աշխատի: Որ չաշխատենք, ինչպե՞ս ենք ապրելու: - Քանի՞ թոռ ունեք պարոն Գասպարյան: -Մեկ թոռնիկ ունեմ: -Իսկ ծոռնե՞ր: - Երեք հատ էլ ծոռ  ունեմ: Բախտավոր պապիկ եմ: -Ինչքանով, որ տեղյակ ենք, Մոսկվայում լուրջ պատրաստություն  են տեսնում`Ձեր  Ծննդյան  85-ամյակը նշելու համար: Օրն   արդեն  որոշվա՞ծ  է: -Այո, այնտեղ պատրաստվում են, իսկ օրվա  ընտրության մասին հոկտեմբերի 14-ին ինձ  կտեղեկացնեն: Աշխարհում, աղջիկ ջան, երաժշտությունից լավ բան չկա. իմ երաժշտությունը`եւ քաղաքականություն է, եւ ամեն ինչ է: Հուսով եմ,   ամեն ինչ լավ կլինի: -Փաստորեն վաղվա օրվա հանդեպ, այնուամենայնիվ լավատես եք: -Բոլորն էլ պետք է այդ լավատեսությունը չկորցնեն:  Իսկ ընդհանրապես կցանկանամ, որ  լրագրողներն էլ ավելի  շատ խորանան մշակույթի մեջ: Պետք չէ այդքան ազատություն տալ հեռուստաընկերություններին, թող հաղորդումները մի քիչ չափավոր լինեն. ամոթ է, մարդ իր երեխայի հետ չի կարողանում նստի, հեռուստացույց դիտի: Մեկ էլ տեսնում ես` այնպիսի մի անառակություն են ցույց տալիս, որ ամոթից երեսդ թեքում ես,  կամ անջատում հեռուստացույցը: Մի քիչ  չափ պետք է ունենան, հայ ենք, կներեք...

Սպորտը լավ է,  արվեստը լավ է,  բայց գիտությանն  էլ  պիտի շատ տեղ տան

-Ինչի հետեւանք է, որ այսօր այդ չափ ասվածը կարծես թե ամենուրեք բացակայում է... -Որպես հայ մարդ ամաչում եմ. հայ տղան թուրը, թասիբը ձեռքին է եղել, իր ընտանիքը, իր կնոջը, երեխաներին մարդու նման է պահել: Գուցե ինքը վատ է ապրել, բայց ընտանիքը, երեխաներին լավ է պահել, դաստիարակություն է տվել: Իսկ այսօր ինչ է կատարվում, երեխաներն ինչ են տեսնում: Փոքր երեխան միացնում է հեռուստացույցն ու տեսնում, լսում. մարդուն  սպանեցին, առեւանգեցին, տարան… Ամոթ է: Ուրիշ գեղարվեստական, ճաշակով, սիրուն կինոնկար թող ցույց տան, որ երեխան լավ բան սովորի, լավ մարդ դառնա: Տիրություն պիտի արվի: Մեկը սցենար է գրում, դեսից-դենից փող են հավաքում, հավաքում են  ոչ  պրոֆեսիոնալ մարդկանց ու սկսում են կինո նկարել… Բերում են, նկարահանում, ֆիլմ են սարքում, ու առանց վեր ու վար անելու դրանով լցնում են եթերը: Ամոթ է: Այդ անճաշակությունը թող գոնե քիչ լինի, ավելի շատ իմաստալից, ճաշակով հաղորդումներ, կինոնկարներ թող   լինեն, որ մարդ հաճույքով նստի նայի: Էլի թող մաֆիայի մասին կինո նկարեն, բայց որակով անեն: Աշխարհում ընդունված է մաֆիայի մասին ֆիլմ նկարահանել, դա էլ կարելի է նայել, բայց ոչ թե անընդհատ ու այդ որակով: Դրանք հին, անցած, փտած մտքեր են: 50-60, 100 տարի առաջ Իտալիայում մաֆիա են ունեցել, այդ պատմությունները սարքելեն ֆիլմ, բայց այսօր դա էլ չի սազում, այսօր ուրիշ մթնոլորտ է: Այսօր բոլոր երեխաները հրացան են ուզում, որ կրակեն միմյանց վրա, միմյանց ցավ պատճառեն: Ազգը փչանում է, երեխաներն ուսում են առնում, բայց դա ինչ ուսում է… Այս վերջին քսան տարվա մեջ ինձ ցույց տվեք մի ակադեմիկոսի: Մեր ակադեմիային պիտի շատ տեղ տան, հայ  երեխաներն ընդունակ են, կարող են դառնալ աշխարհահռչակ մարդիկ: Սպորտը լավ է, արվեստը լավ է, բայց գիտությանն էլ   պիտի շատ տեղ տան: Այդ համակարգիչ հորինողը ամբողջ աշխարհը խառնեց իրար: Այդ տաղանդը կա նաեւ մեր երեխաների, մեր արյան մեջ: Հարուստ մարդիկ ունենք, լավ տղերք ունենք,  թող տաղանդավոր երեխաներին ուղարկեն Եվրոպա, այնտեղ սովորեն, կրթություն ստանան, որ գան, երկիրը պահեն: Մենք մեծ չենք քանակով, եւ, թշնամին, այսպես ասած, երգելով կմտնի Հայաստան, բայց մենք խելքով, մեր գաղափարներով պիտի հաղթենք… Մենք պիտի ունենանք ամրություն, միասնություն: Այսքան կուսակցություն կլինի՞ այս փոքր ժողովրդի մեջ, ամոթ էլ է: Ամեն ինչը պիտի իր տեղում լինի, բայց շատ բաներ կան, որ իրենց տեղում չեն, սա  մարդկային որակի հարց է: Պետք է առաջին հերթին մարդու գիտակցությունը բարձրանա, հետո նոր` կենցաղայինը: Եթե մարդու գիտակցությունը տեղը չի, խակ է, նա միայն իր փորի մասին է մտածում, այսինքն`ինքը կուշտ լինի, մնացածը սոված, ինչ կլինեն, կլինեն, ապա  նրա համար այլեւս որեւէ բան կարեւոր չի լինի: Իսկ իմաստուն, խելոք մարդը կուզի, որ դու էլ ուտես, ինքն էլ ուտի, մարդիկ էլ սոված չմնան:

Զ. ՂԱԶԱՐՅԱՆ Ռ. ԹԱԹՈՅԱՆ

Forums.am-ը նույնպես  շնորհավորում է  դուդուկի  մեծ  վարպետին  ծննդյան 85-ամյակի առթիվ, ցանկանում նրան քաջ առողջություն, երկար  տարիներ կյանք եւ  հետագա ստեղծագործական հաջողություններ: