Արցախում լայնածավալ պատերազմի մասին է ակնարկում Ռուսաստանը

Հայաստանի համար վտանգավոր կոնսենսուսի ուրվականը

ՌԴ Զու գլխավոր շտաբի պետ Գերասիմովը հայտարարել է, որ Արեւմուտք-Ռուսաստան հակադրությունը կարող է թեժացնել հետխորհրդային տարածքի չկարգավորված հակամարտությունները: Գերասիմովի խոսքը փաստացի շանտաժ է կամ սպառնալիք՝ որ եթե Արեւմուտքը շարունակի ՌԴ հանդեպ կիրառվող մեկուսացման քաղաքականությունը, Ռուսաստանը կթեժացնի հետխորհրդային հակամարտությունները:

Հետաքրքիրն այն է, որ այդ հակամարտությունները փաստացի դասավորված են Արեւմուտք-Ռուսաստան պայմանական սահմանին, արեւելաեվրոպական կորի երկայնքով՝ Մերձդնեստր-Մոլդովա, Վրաստան, Արցախ: Ռուսաստանի համար դրանց թեժացումը շահեկան հեռանկար է: Բանն այն է, որ այդ միջոցով Մոսկվան կընդլայնի իր սահմանները:

Ներկայում այդ սառեցված հակամարտությունների գոտիները հանդիսանում են Արեւմուտք-Ռուսաստան այսպես ասած խաղաղ մրցակցության գոտիներ: Այդ մրցակցության ելքը չի հարուցում կասկած՝ Ռուսաստանը չունի որեւէ տեղ խաղաղ մրցակցություն հաղթելու հնարավորություն, ռեսուրս: Ժամանակը Ռուսաստանի օգտին չէ, քանի որ այդ պետությունը չի արդիականանում: Մեկուսացման քաղաքականությունն արագացնում է Ռուսաստանի ու ժամանակի կոնֆլիկտը, ավելի է սրում այն:

Ժամանակի ընթացքում դա նշանակում է երկու բան՝ Ռուսաստանը ստիպված է լինելու կամ թողնել հետխորհրդային հակամարտությունների տարածքներն ու հետ քաշվել, կամ համակերպվելու է օժանդակ, ոչ թե որոշիչ կամ ճակատագրական գործոնի դերին, ինչը կարող է նշանակել հակամարտությունների կարգավորման հնարավորություն:

Միաժամանակ աներկբա է, որ ՌԴ ներկայիս իշխանությունը, առնվազն առայժմ, չունի այդ երկու տարբերակներից որեւէ մեկի հետ համակերպվելու մտադրություն: Այդ պարագայում միակ ռեսուրսը մնում է զենքը, սպառազինությունը, քան դեռ գոնե այդ ռեսուրսը կա: Բանն այն է, որ հետխորհրդային հակամարտությունների գոտիներում Ռուսաստանի ռազմա-քաղաքական ներկայացվածությունը էապես գերազանցում է Արեւմուտքին: Հետեւաբար հակամարտությունների թեժացման հասնելու պարագայում Ռուսաստանն արագորեն կարող է յուրացնել հակամարտությունների տարածքները՝ բնականաբար որոշակի ռադիուսով, այդպիսով ընդլայնելով իր սահմանը: Մեծ հաշվով դա էլ կնշանակի հակամարտությունների կարգավորում, բայց արդեն դրանց ռուսաֆիկացման տեսքով: Այսինքն, կպարտվեն հակամարտությունների երկու անմիջական կողմերը, եւ հաղթողը կլինի միայն Ռուսաստանը:

Այդ հեռանկարն է նաեւ Արցախի հարցում: Թերեւս դա է նաեւ պատճառը, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան չեն շտապում սկսել Հայաստանի դեմ լայնամասշտաբ պատերազմ, քանի որ այդ պատերազմում պարտվելու են թե իրենք, թե Հայաստանը, եւ հաղթելու է բացառապես Մոսկվան: Ներկայում ռուս-թուրքական եւ ռուս-ադրբեջանական ռազմավարական գործընկերության ջանքերով Մոսկվան փորձում է Անկարային ու Բաքվին ներկայացնել այսպես ասած եռյակի հավաքական հաղթանակի տարբերակներ: Լայնամասշտաբ պատերազմի մեկնարկը զգալիորեն կախված է այն բանից, թե երբ կհաջողվի համոզել Բաքվին ու Անկարային: Ընդ որում, դրա հավանականությունը փոքր չէ:

Այդ համատեքստում հաջորդ թիրախը լինելու է Վրաստանը: Ընդ որում, նաեւ հարաբերական է հաջորդ-նախորդ հերթականությունը: Խնդիրը փաթեթային է եւ դժվար է ասել, թե տարածաշրջանային պատերազմի ռուսական փաթեթում որերորդն է Վրաստանի հերթը: Իսկ որ Վրաստանը հերթի մեջ է, վկայում է հենց Գերասիմովի խոսքը: Հետխորհրդային չկարգավորված հակամարտությունները թվարկելիս, նա տալիս է նաեւ Վրաստանի, Աբխազիայի եւ Հարավային Օսիայի անունը:

Իսկ դա ուշագրավ է: Ռուսաստանը ճանաչել է Աբխազիայի եւ Հարավային Օսիայի անկախությունը, իսկ բոլորովին վերջերս ինտեգրացիոն համաձայնագրեր կնքել նրանց հետ, որոնք ենթադրում են գրեթե միասնական պետություն: ՌԴ այդ քայլերը ենթադրում են, որ Ռուսաստանի համար Աբխազիայի եւ Օսիայի հակամարտություն, որպես այդպիսին, այլեւս չկա: Որովհետեւ եթե հակամարտություն կա, ապա ինչպե՞ս է Մոսկվան ճանաչում նրանց անկախությունը եւ նույնիսկ միջպետական պայմանագիր կնքում նրանց հետ:

Հետեւաբար, Գերասիմովի հայտարարությունը քաղաքական ակնարկ է, որ Մոսկվան Աբխազիան ու Հարավային Օսիան դիտարկում է որպես Վրաստանի հանդեպ ագրեսիայի խողովակներ եւ Կրեմլի համար դա օրակարգային հարց է:

Ի վերջո, տրամաբանական է, որ Ռուսաստանը Կովկասում իր ազդեցության հարցը կամ կլուծի Արցախ-Վրաստան փաթեթով, կամ չի լուծի ընդհանրապես եւ ժամանակի ընթացքում ստիպված կլինի զիջել Կովկասը:

Արեւմուտքի վերաբերմունքն այդ խնդիրներին այդքան էլ հստակ չէ: Մի կողմից անցանկալի է Ռուսաստանին տալ պատերազմի միջոցով նոր տարածքներ վերցնելու հնարավորություն, մյուս կողմից չի բացառվում, որ պատերազմն Արեւմուտքում կարող է դիտարկվել հետխորհրդային տարածքներում Ռուսաստանի վերջին խաղաքարտի մարման հնարավորություն:

Կա բավական վտանգավոր տարբերակի հավանականություն, երբ Արեւմուտքը կարող է պարզապես հրաժարվել հետխորհրդային հակամարտությունների տարածքների համար մրցակցությունից, դրանք դիտարկել ՌԴ ներքին տարածք եւ նախընտրել, որ այդ տարածքները պատերազմի միջոցով վերածվեն քաոտիկ միջավայրի, դառնալով յուրօրինակ բուֆեր:

Հայաստանի համար դա կլինի երեւի թե ամենավտանգավոր տարբերակը: Ընդ որում, ոչ միայն Հայաստանի, այլեւ Վրաստանի համար: Այդ իմաստով շատ բան կախված է նրանից, թե հնարավոր մարտահրավերների հանդեպ իրենց ինչպես կպահեն Հայաստանի ու Վրաստանի հասարակությունները:

Վրաստանի հասարակությունը համարժեք է զգալիորեն: Օրինակ, վերջերս իրականացված հարցման տվյալով երկրի բնակչության 86 տոկոսը կողմնակից է եվրատլանտյան ինտեգրացիային: Միաժամանակ, Վրաստանում բավական ազդեցիկ է այդ ինտեգրացիայի ջատագով, նախկին նախագահ Միխայիլ Սահակաշվիլիի գլխավորած ընդդիմությունը:

Հայաստանում պատկերն այլ է եւ զգալիորեն անմխիթար: Հայաստանում չկան քաղաքական հակակշիռներ, ինչը պետությունը «գրավիչ» է դարձնում աշխարհաքաղաքական «բուֆերի» վերածելու համար՝ թեկուզ ժամանակավոր «բուֆերի», ինչը պետության արտաքին կողմնորոշումների հարցում քաղաքական «միատարության» պատճառով կարող է դառնալ Ռուսաստան-Արեւմուտք կոնսենսուսի հետեւանք:

lragir.am