Արցախյան հարցը ՌԴ-Ադրբեջան-Արցախ հարթություն անցավ. Հայաստանի` խաղից դուրս մնաց
Ադրբեջանում լռված-մնացած ռուսական հումանիտար օգնության բեռնատարը նախօրեին վերջապես Ակնայի հատվածում հատեց Արցախի սահմանն ու քիչ անց հասավ Ստեփանակերտ: Ապա Ասկերանի քաղաքապետ Հայկ Շամիրյանը հաստատելով լուրը, նաեւ տեղեկացրեց, որ թեեւ «Տանկ» հուշակոթողի մոտ հավաքված արցախցիների ոչ մեծ խումբը սկզբում ընդվզում էր, բայց հետո, թերեւս արցախյան իշխանությունների ներկայացուցիչների «բացատրական աշխատանքի» արդյունքում համաձայնության են եկել՝ բացելով ճանապարհը:
ՄԻՋԱՆԿՅԱԼ ԼՈՒԾՈՒՄ
Իհարկե, սա դեռ չի նշանակում, որ Ակնայի ճանապարհը լիովին բաց է, այսինքն, իրավասու ցանկացած բեռնատար կարող է այն հատել: Ըստ այդմ, նաեւ դեռ վաղ է ասել, որ կհաջորդի նույն սկզբունքով Լաչինի միջանցքի վերագործարկումը: Սակայն փաստը, որ առաջին բեռնատարը հատեց սահմանը, արդեն իսկ որոշակի եզրահանգումների տեղիք տալիս է:
Մինչ այդ, նկատենք, որ այդպես էլ հստակ բացատրություն չի հնչում, թե որն է Ակնայի ճանապարհը փակ պահելու իմաստը: Տեսակետը, թե դա ազերիներին «ոտքի տեղ կտա», եւ նրանք աստիճանաբար կներխուժեն Արցախ, քննադատության չի դիմանում: Այն պարզ պատճառով, որ ներկայիս ուժային հարաբերության պարագայում ազերիներն առանց արցախցիների պիկետներին նայելու էլ կարող են ոչ թե միայն Ակնայի ճանապարհով, այլ ցանկացած հատվածից, այդ թվում՝ Լաչինի միջանցքից մտնել Արցախ: Համենայնդեպս, խանգարողը արցախյան էապես թուլացած բանակը, առավել եւս՝ Նիկոլը չի լինի: Եվ որ չեն մտնում, բոլորն են հասկանում, որ կա մեկ արգելակող գործոն՝ ռուս խաղաղապահները, ավելի կոնկրետ՝ Արցախում ՌԴ–ի ռազմական ներկայության փաստը: Այդ նույն խաղաղապահները, եթե լիարժեք գործարկվի, կանգնելու են ինչպես Լաչինի, այնպես էլ Ակնայի հատվածում: Իսկ եթե հանկարծ չկանգնեն, ապա տարբերություն չկա, կրկնենք, ինչպես Լաչինից, այնպես էլ՝ Ակնայից եւ ցանկացած այլ ուղղությունից ազերիները կմտնեն Արցախ:
Այս իրավիճակում, մեկ այլ հարց կա. իսկ Բաքվին իրականում պե՞տք էր, որ Ակնայի ճանապարհը գործարկվեր եւ, ինչպես իրենք են խոստացել, զուգահեռ վերագործարկվի նաեւ Լաչինի միջանցքը. դա նրանց ի՞նչ է տալու: Մեծ հաշվով, դա Բաքվի համար անցանկալի սցենարներից է: Տեւական ժամանակ Լաչինի միջանցքը փակ պահելը Բաքվի համար ուներ մեկ էական իմաստ. հասնել սովի միջոցով Արցախի հայաթափմանը, որն էլ նույնիսկ մեխանիկորեն կտաներ խաղաղապահների դուրս բերելուն: Բայց երբ սկսի աշխատել Ակնայի ուղին, իրենք էլ, ելնելով պայմանավորվածությունից, վերաբացեն Լաչինը, ապա խաղաղապահներին հեռացնելու այդ ամբողջ ծրագիրը ջուրն է լցվում: Կարճ ասած, դեռ վաղ է ասել, որ ռուսական այս մեկ ավտոմեքենայի մուտքից հետո անգամ Բաքուն կգնա ճանապարհների գործարկման մոսկովյան սցենարին, թեեւ կրկնենք, այս մեկ դեպքը եզրակացությունների տեղիք տալիս է:
Այսպես, Բաքուն երկու օր շարունակ ցույց էր տալիս, որ անգամ այս մեքենան չի պատրաստվում թողնել, թերեւս նախադեպ չստեղծելու համար: Փոխարենը բոլոր ջանքերով ցույց էր տալիս, որ պատրաստվում է գնալ ամբողջական խնդրի ուժային լուծման: Բայց ահա, թերեւս այս ընթացքում շարունակվող կուլիսային բանակցություններից հետո, Բաքուն ցույց տվեց, որ հետ է քաշվում: Սակայն Ադրբեջանի ԱԳՆ–ի հայտարարությունը, որը չուշացավ, հուշում է, որ, ըստ ամենայնի, կա ոչ թե վերջնական, այլ՝ միջանկյալ լուծում: Այսպես, ըստ այդ հայտարարության. «Ադրբեջանը համաձայնել է այս երկու ճանապարհների միաժամանակյա օգտագործմանը՝ ԿԽՄԿ–ի միջնորդությամբ։ Մենք եւս մեկ անգամ հայտարարում ենք, որ ադրբեջանական կողմը պատրաստ է «Աղդամ–Խանքենդի» (Ակնա–Ստեփանակերտ– Հեղ.) ճանապարհին զուգահեռ ԿԽՄԿ–ի միջնորդությամբ ապրանքների փոխադրման համար պայմաններ ստեղծել Լաչինի սահմանային անցակետում՝ սահմանային եւ մաքսային ընթացակարգերի պահպանմամբ»: Այսինքն, ճանապարհները բացվում են միայն Կարմիր խաչի միջնորդությամբ մարդա–բեռնափոխադրումների համար, որը, բնականաբար, դեռ չի նշանակում ազատ տեղաշարժ, ինչը սահմանված էր նոյեմբերի 9–ի եռակողմ համաձայնագրով: Բայց անգամ սա կարող է շատ հեռուն տանող, շրջադարձային իրավիճակ դառնալ:
ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ՝ ԽԱՂԻՑ ԴՈՒՐՍ
Նախ հիմնական փաստերից մեկը: Թեկուզեւ այս տարբերակով, բայց հումանիտար բեռների մուտքը, այն էլ՝ ձմռան շեմին էական նշանակություն ունի Արցախի համար: Հիշեցնենք, մի պահ բանը հասավ նրան, որ նախկին նախագահ Արայիկ Հարությունյանն արդեն սկսել էր սոցիալական վիճակի պատճառաբանմամբ խոսել արցախահայության տարհանման մասին՝ «էվակուացիայի» անվան տակ, եւ այդ պահին ներարցախյան հուդաներն ամեն կերպ սրում էին Ակնայի ճանապարհով որեւէ բեռ չթողնելու գաղափարը՝ դրանով բացառելով նաեւ Լաչինի միջանցքի գործարկման որեւէ տարբերակ: Սակայն ներկա սցենարով, եթե իհարկե այն ռեալ աշխատի, Արցախը պաուզայի հնարավորություն է ստանում, որն այս պահին կանգնեցնում է արցախահայության հեռանալու այդ ծրագիրը: Սա չի նշանակում, որ այդ վտանգն առհասարակ օրակարգից դուրս եկավ, ո՛չ, դրա համար դեռ երկար ճանապարհ անցնել է պետք: Բայց այն, որ հենց այս պահին առկա հայաթափման ռեալ վտանգը կարող է մեղմվել, դա արդեն շատ մեծ բան է:
Ու գալիս ենք հաջորդ հարցին. ինչո՞ւ Բաքուն դրան գնաց, եթե իհարկե՝ սեփական ԱԳՆ–ի ասածներից մի կես ժամից չհրաժարվի: Այն, որ նման բան պայմանավորվելու համար պետք էր երեք կողմի՝ Արցախի, ՌԴ–ի եւ Ադրբեջանի համաձայնությունը, երեւի հասկանալի է: Եվ փաստը, որ նախադեպային մեքենան մտավ Արցախ, հաստատում է հետեւյալը, որ այդ երեք կողմերի միջեւ կուլուարային բանակցություններ, ավելին՝ արդյունավետ բանակցություններ եղել են: Ու գալիս ենք գլխավորին. սա կարող է հիմք դառնալ, որ, առհասարակ, Արցախի հետ կապված հետագա բանակցությունները եւս տեղափոխվեն այդ եռակողմ հարթություն՝ արցախյան գործընթացից Հայաստանին լիովին դուրս մղելով:
մանրամասները՝
IRAVUNK.com -ում: