Մենք փոքր երկիր ենք, բայց ունենք մեծ երազանքներ

Մեզանից յուրաքանչյուրն իր մտքում ու հոգում ունի իր երազանքի երկիրը: Յուրաքանչյուրն իր աշխարհայացքի, մտածողության, արժեհամակարգի, դաստիարակության, կրթության և անձնական պատուհանից կարող է բնորոշել իր երազանքի երկիրը:
Մեծ հաշվով, այդ պետությունը բոլորս պատկերացնում ենք` ազատ, արդար, անկախ, զարգացած ու հզոր: Ինչ կարող ենք հասկանալ այս բառերի տակ:
Սրանք երևույթներ կամ հատկանիշներ են, որոնց պետք է հասնել: Եթե նայենք մեր սահմանադրությանը, բոլոր 3 սահմանադրություններում էլ հստակ ֆիքսված են մեր երկրի չափորոշիչները, տեսակը, կառավարման ձևը, կուսակցական համակարգը, պետական իշխանության մարմինները իրենց գործառույթներով ու պարտականություններով: Ամեն ինչ ճիշտ ու գեղեցիկ է գրված, սակայն գրվածն իրականությունից շատ հեռու է:
Նման պետություն կառուցելու համար, նախ պետք է պարզ տեսական հարց տանք մեզ` ում համար և ինչու ենք ուզում կառուցել արժանապատիվ, արդար ու կայուն զարգացող պետություն: Եթե չունենք այս հարցերի պատասխանը, ապա պետք չէ որևէ բան անել, ինքնախաբեությամբ զբաղվել, ժամանակ սպանել, պատմությունից հետ ընկնել և այլն: Կարելի է պարզապես վատնել ամեն ինչ, քայքայել պետությունը և այլն:
Չգիտեմ դուք ինչպես, բայց ես հաստատապես ունեմ այդ հարցերի պատասխանը:
Այո' հզոր, ինքնաբավ, նորարար, զարգացող, արդար ու անվտանգ երկիրը ոչ միայն անհրաժեշտ է մեզ` ներկայումս Հայաստանում ապրողներիս, այլ` մեր աշխարհասփյուռքի, հայության բոլոր հատվածների, մեր գալիք սերունդների համար: Այդ պետությունը պարտադիր անհրաժեշտություն է այն հերոս տղաների վառ հիշատակը ամրագրելու համար, ովքեր զոհվել են Արցախյան գոյամարտում, բոլոր այն երիտասարդ պատանիների համար, ովքեր իրենց կյանքը դրեցին` Ապրիլյան կատաղի մարտերում, ինչով պաշտպանեցին մեր հայրենիքը, մեր գոյությանը իրավունքը, մեր ազատ ընտրության իրավունքը, մեր ապրելու, առաջ գնալու կամքն ու վճռականությունը: Համաձայն եմ, փոքր ինչ կեղծ է հնչում, ճիշտ այնպես ինչպես է խորհրդարանում մեր որոշ պատգամավորների ելույթները, բայց ուրիշ է, երբ այդ գիտակցումն է քեզ ամենօր "հետապնդում": Դասի գնալիս, աշխատանքի վայրում, ընկերներիդ հետ, ընտանիքում, տարբեր այլ միջավայրերում: Այդ միտքը հանգիստ չի տալիս, ամեն անգամ, երբ մտածում ես ամեն ինչ թողնել ու հեռանալ, կամ ձեռքերդ ծալել ու քո "հարմար" միջավայրում շարունակել ապրել` ամեն ինչից հեռու ու բացարձակապես անտարբեր:
Իմ երազանքի Հայաստանը իրականություն է, սակայն ոչ այն իրականությունը, որտեղ ապրում ենք բոլորս, այլ իմ ներսի` հոգու, մտքի աշխարհում:
Նման պետությունը մեզ համար, հավատացեք շռայլություն չէ, այլ ինչպես Վազգեն Սարգսյանն էր ասում` մեր տառապանքին, մեր դարավոր պայքարին ու համազգային զրկանքներին համապատասխան կարգավիճակ: Մենք իրավունք ունենք և կարող ենք գոյության պահմանման փոխարեն` արժանապատիվ ապրել, ստեղծագործել, կայանալ, առաջ գնալ, ոչ միայն ընդունել, այլ նաև նետել մարտահրավերներ: Ճիշտ է, փոքր պետություն ենք, բայց ունենք մեծ երազանքներ, որոնք ամեն գնով պետք է նվաճենք: Այդպիսի Հայաստանը մեզանից յուրաքանչյուրի երազածն է` երկիր, որտեղից որևէ մեկը չի մտածի հեռանալ, այլ հակառակը` բոլորը կգան, ապրելու, աշխատելու, հզորացնելու այս փոքր, բայց մարդկային լի ջերմությամբ ու հարուստ պատմությամբ հողը:
Ինչ պետք է անենք նման պետությանը հասնելու համար: Ոչ մի բարդ կամ անհասկանալի բան: Մեր երկրում պետք է ժամացույցի պես աշխատեն` օրենքն ու իրավունքը: Եթե այս երկուսը միաժամանակ աշխատեն, մնացած ածանցյալ խնդիրները ինքնաբերաբար կլուծվեն: Դա վերաբերում է թե անարդյունավետ կառավարմանը, թե սխալ կադրային քաղաքականությանը, թե տնտեսության մեջ եղած բազմաթիվ արատավոր երևույթներին: Խնդիրները բազմաթիվ են ու տարաբնույթ` սոցիալ-տնտեսականից մինչև քաղաքական ու անվտանգային համակարգ: Ինչպես հասնել այդ պետությանը, որի մասին բոլորս երազում ենք, ամեն քայլափոխի: Ես կարծում եմ, որ դրա համար նախ անհրաժեշտ է ակտիվ, ամուր և իրավագիտակից քաղաքացիական հասարակություն, որը ոչ թե կխոսի միայն իրավունքից, այլ նաև` օրենքից: Սա բավարար է, իհարկե ոչ: Արժեհամակարգ, մտածեղություն, մշակույթ և մշակութա-քաղաքակրթական պատկերացումներ: Սրանք նման պետություն ունենալու համար անքակտելի բաղադրիչներ են: Բոլորդ, թե ես, թե դուք, թե շատերը կարող են թվարկել թե ինչպիսի քայլեր, գործողություններ կամ պայմաններ են անհրաժեշտ այդպիսի Հայաստան ունենալու համար, սակայն ամենախարիսխայինը` օրենքի և իրավունքի համապարտադիր ու անառարկելի կիրառումն է մեր պետական-քաղաքական, հանրային կյանքում: Հիմա ձեզանից ոմանք, կհարցնեն նաև, թե արդյոք այդպիսի երկիր ունենալու համար, մեզ պետք չէ սերնդափոխություն: Անկասկած, բայց մեզ պետք է ոչ թե կենսաբանական, այլ արժեքային ու գաղափարական սերնդափոխություն, առանց որի անհնար է պարզապես առաջ շարժվել:
Որոշում կայացնողը մենք ենք, արդյոք ուզում ենք ունենալ այդպիսի պետություն կամ արդյոք արժանի ենք այդպիսի երկրի: Երբ մենք կձևակերպենք մեր ցանկությունը, ոչ թե դեկլարատիվ հարթության, այլ իրականության մեջ` գիտակցելով, որ ժամանակ չունենք, որ աշխարհը դառնում է շատ ավելի բարդ ու բազմաշերտ, այդ ժամանակ մենք կհասկանանք ուր և ինչպես շարժվել:

ՀՀ ՊԿԱ քաղաքական կառավարման և հանրային քաղաքականության ամբիոնի 1-ին կուրսի մագիստրանտ Սմբատ Ղահրամանյան