Նոր գործիք` բաս քանոն (Foto)

Մի քանի ամիս առաջ ստեղծվեց նոր գործիք` առաջին բաս քանոնը, իսկ բոլորովին վերջերս էլ «ԿԱՌԼԵՎՈՆԻ» արվեստի սրահում նաեւ մեր ներկայությամբ փորձարկվեց, ապա «թրջվեց « երկրորդ բաս քանոնը, որի հովանավորը սրահի տնօրեն Կառլեն Կարապետյանն է: Ինչպես մեզ հետ զրույցում ասաց գործիքի հեղինակներից կոմպոզիտոր Արա Գեւորգյանը, դրանով իսկ էլ ավելի կհարստանա մեր ազգային ժողովրդական երաժշտության հնչողությունը: Ապա մեր զրուցակիցը շարունակեց. -Սա երկրորդ նման գործիքն է, առաջինը կոչվում է «Ալվարդ», երկրորդը` «Նվարդ»: Այս գործիքը, որը պետք է գործնականում օգտագործվի, նվիրել ենք Թովմաս Պողոսյանի Սայաթ-Նովա աշուղական անսամբլին: Եվ արդեն սկսվել են «Գոհար» գործիքի աշխատանքները: Ամեն պատվիրատուի ծնողի, երեխայի կամ կնոջ անունով ենք կոչում գործիքը, որպեսզի պատվիրատուն էլ իրեն լավ զգա: Առաջինը փորձնական էր եւ տեղափոխվելու է մանկավարժական համալսարանի կուլտուրայի ֆակուլտետի երաժշտության ամբիոն, որտեղ ուսանողին կսովորեցնենք նվագել այս գործիքը: Եվ այն ուսանողը, որը լավ կտիրապետի գործիքին, գործիքով հանդերձ կտեղավորվի աշխատանքի որեւէ նվագախմբում: Ընդ որում, գործիքն արժե մոտ 2000 դոլար, բայց մենք տվյալ ազգային նվագախմբին այն պարզապես նվիրում ենք: Առաջին գործիքը պատրաստված էր առանց ոտնակի եւ առանց ձայնը խլացնող սարքի, երկրորդն արդեն պատրաստեցինք ձայնը խլացնող տարբերակով, որ ավելի պրոֆեսիոնալ լինի: Ինչպես նվագախմբի երաժիշտը կցանկանա, այնպես էլ կօգտագործեն: Առաջին գործիքի պատրաստման ժամանակ օգտագործված էր նաեւ երիտասարդ հորթի կաշի, իսկ երկրորդը միայն փայտի մասով է պատված. վարպետը գտավ, որ այսպես ավելի հնչեղ կլինի` ինչպես, օրինակ, կոնտրաբասն է: Փայտը բերված է Տուապսեից, որտեղ ինձ օգնել են Լեւոն Մկրտչյանը եւ եղբայրներ Տիգրան ու Հմայակ Ցկանյանները: 10 գործիքի փայտ`եղեւնի, վարպետի ցուցումով այնտեղից տեղափոխել ենք Երեւան: Այս ծառի փայտը կարողանում է իր միջով տանել երաժշտական հնչողությունը, այն երկար պահել: Ամբողջ հաշվարկներն արել է լարային գործիքների հիանալի վարպետ, հիանալի մարդ Ալբերտ Զաքարյանը, ով սկսել է թառ պատրաստելուց, հետո պատրաստել է քամանչա, ուդ, քանոն, վերջերս՝ սանտուր, մի խոսքով`մեր բոլոր լարային գործիքները… Նա պատրաստեց գործիքը, եւ արդյունքում ստացել ենք արվեստի գործ` հիանալի արտաքին տեսքով: Ես արդեն 7 գործիքի պատվեր եմ տվել վարպետին, փնտրում եմ հովանավորի: Գործիքը կոչել ենք բաս քանոն, որպեսզի շատ հեշտ լինի այն գտնելը ինտերնետում: Այն ոչ արտաքին տեսքով, ոչ չափսերով, ոչ ձայնի հնչողությամբ նման չէ քանոնին. մեր գործիքը ոտքեր ունի, 16 լարանի է (սովորականը 72 լարանի է), օգտագործված են կոնտրաբասի լարեր, այսինքն` ամեն ինչով տարբերվում է, եւ հեղինակային իրավունքներն էլ պահպանել ենք: Մշակույթի նախարարին խնդրել եմ, որպեսզի գործիքը ներկայացվի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում` որպես հայկական ժողովրդական նոր գործիք:

Մենք զրուցեցինք նաեւ վարպետի` Ալբերտ Զաքարյանի հետ, ով մասնավորապես ասաց. «Բաս քանոնը պատրաստելուց առաջ սկսեցի ուսումնասիրել ջութակ, կիթառ, դաշնամուր, կոնտրաբաս, ալֆա, այսինքն՝ տավիղ, եւ միայն դրանից հետո եկա այն եզրակացության, թե ինչ հաշվարկով պիտի գործիքը կառուցեմ։ Առաջինը վերցրեցի լարի տատանումը, լարի երկարությունը եւ նրա տատանման հաճախականությունը, հաշվեցի, թե ինչքան է ձգողականությունը լինելու: Մոտավորապես 550 կիլո հաշվեցի, բայց դուրս եկավ 600, այդ ճնշման տակ պետք է դիմանա, կոնստրուկցիան ամուր լինի, չծռվի, չոլորվի: Լարերի լարման կոնստրուկցիան փոխեցի, ձայնամարիչ, համապատասխան փայտ ընտրեցի՝ թխկի, ընկուզենի, հաճարենի, եղեւնի, հացենի, նույնիսկ հենակների համար օգտագործել ենք հոնի... Ոճն էլ Կիլիկիայինն է, բայց կլինեն նաեւ այլ ոճեր…»:

Ռ. ԹԱԹՈՅԱՆ