Պատերազմի նախապատրաստություն. ՌԴ-ն ու ԱՄՆ-ն Ղարաբաղում հանգուցալուծման են գնում

Բազմատարբերակ քաղաքականությունը շատ բարդ ու բազմակողմ աշխատանք է, ներկայիս ռազմական ու քաղաքական ռազմավարություններն անհնար են առանց զանազան տարբերակների մշակման, որոնք պակաս նշանակություն չունեն, քան ընդհանուր, գլխավոր գաղափարը:

Ներկայի միջազգային պայմանները, երբ ռազմավարություններն ինքնըստինքյան շատ կասկածելի են դարձել, ծագել են գործոններ, որոնք հանգեցրել են ռազմավարությունների պակասի կամ ռազմավարությունների՝ որպես այդպիսին, բացակայության: Այս կապակցությամբ, Հարավային Կովկասի հանդեպ ուժի համաշխարհային կենտրոնների ռազմավարությունները չի կարելի դիտարկել որպես դետերմինացված ու երկարաժամկետ հայեցակարգեր:

Պատերազմական ժամանակաշրջանի սկիզբը, այսինքն՝ ռազմական գործողությունների անմիջական նախապատրաստության սկզբնական փուլը, այնպիսի իրավիճակներ կստեղծեն, որոնք ռազմավարությունների տարբերակների վերանայման կհանգեցնեն:

Սիրիայի իրադարձությունները դասական են արտաքին խաղացողների, սցենարների հերթականությամբ կիրառման առումով՝ կախված արդեն ստեղծված հանգամանքներից: Այժմ հասկանալի է դառնում, որ ԱՄՆ-ն իրադարձությունների ամենասկզբից էլ գործողությունների մշակված ծրագիր չի ունեցել: Ներկայում ծրագիր արդեն կա եւ այն իրագործվում է, սակայն ակնհայտ է, որ դեռ բազմիցս հարկ կլինի փոխել մտադրություններն ու գործողությունները:

Կարելի է ենթադրել, որ պատերազմական ժամանակահատվածն արդեն սկսվել է, եւ այն կարող է վերաճել կամ էլ չհանգեցնել ռազմական գործողությունների: Այդ պատճառով, հենց հիմա է անհրաժեշտ ուշադիր դիտարկել առաջատար տերությունների դիրքորոշումները, քանի որ տարածաշրջանում ավանդաբար մեծ նշանակություն է տրվում արտաքին շահագրգիռ կողմերի դիրքորոշումներին ու շահերին:

Նրանց դիրքորոշումներն ու շահերը դեռ ըմբռնվում ու հաշվարկվում են՝ նկատի ունենալով ժամանակի, ներկայության ու արձագանքների չափանիշները: Սակայն շատ շուտով բոլոր հաշվարկներն ու ըմբռնումները կարող են հնացած ու ոչ համարժեք լինել:

Հնարավոր է, ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանն ավելի շահագրգռված լինեն սպառնալիքների մեծացման ու ռազմական գործողությունների վերսկսման հարցում: Իհարկե, տարբեր պատճառներով: Թերեւս, միայն Ֆրանսիան ու նրա ներկայացրած Եվրոպան շարունակելու են ցանկացած սցենարի դեպքում շահագրգռված չլինել ռազմական գործողություններում:

Իհարկե, դրանով հանդերձ, ամեն ինչ կախված է լինելու սկսվող էսկալացիան կանխելու կամ էլ կանգնեցնելու առաջատար տերությունների ունակությունից: Առայժմ ոչ ԱՄՆ-ն, ոչ Ռուսաստանը, ոչ միջազգային հանրությունը ոչ մի քայլ չեն արել ռազմական էսկալացիայի ու պատերազմի սպառնալիքի սահմանափակման համար:

Արդյոք դրանից հետեւում է, որ ուժի երկու համաշխարհային կենտրոնները եւ շատ այլ շահագրգիռ կողմեր հնարավոր են համարում պատերազմը որպես Հարավային Կովկասում ձեւավորված փակուղային աշխարհքաղաքական իրավիճակի հանգուցալուծման միջոց:

Հարց է ծագում, թե ռազմական գործողությունների տեսանկյունից հակամարտության կողմերից որ մեկն է առավել բարենպաստ վիճակում՝ Հայաստանը, թե Ադրբեջանը, բնականաբար, հաշվի առնելով տարածաշրջանում այս կամ այն խաղացողների ներկայությունը կամ բացակայությունը, որոնք նպաստում են Թուրքիայի շահերի ծավալմանը կամ ազատության աստիճանի սահմանափակմանը:

Հասկանալի է, որ հենց դա է դառնում վճռորոշ գործոն այն սցենարում, որտեղ պատերազմը մասշտաբային բնույթ կստանա: Այստեղից էլ բխում է, թե հակամարտության որ կողմն է շահագրգռված մշտական ռազմական գործողություններում: Եվ որպես այս սցենարների ֆոնին երկրորդական խնդիր՝ ում է ավելի անհրաժեշտ Մինսկի խումբը որպես բանակցությունների ձեւաչափ:

Ադրբեջանի քաղաքական ղեկավարությունը որքան ասես կարող է ակնարկել ու հայտարարել Մինսկի խմբի անիմաստության մասին: Հայաստանում այդ հայտարարություններին ուշադրություն կարող են դարձնել միայն շատ սահմանափակ «ուսյալները», որոնք շատ հեռու են վերլուծական փորձից ու իրական ինտելեկտից:

Գլոբալիզացիան համաշխարհային ազդեցության եւ տարբեր էքսպանսիոնիստական ուժերի դիմակայելու միջոց է: Գլոբալացման քաղաքականությունից ԱՄՆ հրաժարվելը կնշանակեր հրաժարում արտաքին քաղաքականությունից: Դրա օրինակ կարող է ծառայել առաջատար եվրոպական պետությունների արտաքին քաղաքականությունը, որոնք հրաժարվել են գլոբալ քաղաքականությունից եւ զբաղված են բացառապես եվրոպական եւ մասամբ էլ տարածաշրջանային քաղաքականությամբ:

Չինաստանը, չնայած բազմաթիվ արտաքին ու ներքին քաղաքական հավակնություններին, այդպես էլ չի կարողացել անցնել շեմը եւ տեղ զբաղեցնել համաշխարհային գլոբալիզացիայում: Արտաքին աշխարհի վրա իր քաղաքականությունը տարածելու Ռուսաստանի փորձերը ծիծաղելի են: Իսլամական պետություններն անհամարժեք են համաշխարհային քաղաքականությունում: Բազմաթիվ երկրներ ու փորձագետներ սխալ են թույլ տալիս՝ հայտարարելով, որ համաշխարհային քաղաքականությունում ԱՄՆ նշանակությունն ու դերը աղետալի նվազել են: Խնդիրն այն է, որ ԱՄՆ դերը համաշխարհային քաղաքականությունում բարձրացել է:

Դոնալդ Թրամփը բազմիցս հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ն ավարտում է գլոբալիզացիայի քաղաքականությունը, այդ թվում՝ այնպիսի ուղղություններում, ինչպիսիք են Մերձավոր Արեւելքը, Հեռավոր Արեւելքը, Լատինական Ամերիկան: Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Թերեզա Մեյը շտապել է աջակցել նրան այս հարցում:

Իհարկե, ԱՄՆ-ում կարելի է հանդիպել շատ փորձագետների, որոնք ձգտում են գլոբալիզացիայի ավարտին: ԱՄՆ առաջատար վերլուծական կենտրոններում այսպիսի գնահատականներ կարելի է լսել ՆԱՏՕ-ի վերաբերյալ: Ընդ որում, որքան ուժեղ են գլոբալիզացիան սահմանափակելու մտադրությունները, այնքան ավելի կոշտ է այդ քաղաքականությունը:

Ռուսաստանը հաջողությամբ անցել է իր ազգային գլոբալիզմի լիակատար դեֆլյացիայի փուլը եւ կանգնել գլոբալ քաղաքականությանը հրաժեշտ տալու փուլի առաջ: Այդպիսի Ռուսաստանը գործընկերների, առավել եւս քաղաքականության կարիք չունի: Ռուսաստանի համար շատ կարեւոր է գործընկերներից բաժանվելը եւ դա փորձում է անել զգույշ ու վստահ:

ԱՄՆ-ն իր զարգացման նոր փուլ է մտել, երբ տեղի է ունենում նոր գործընկերների ու դաշնակիցների վերագնահատում: Տեղի է ունենում նոր գործընկերների վերանայում, ազդեցության նոր գործոնների ձեռքբերում:

Տարբեր պետություններ գլոբալիզացիայի դեմ պայքարն օգտագործել են որպես ԱՄՆ կամ էլ ԱՄՆ քաղաքականության դեմ պայքարի մեթոդ: Իրականում տեղի է ունեցել պայքար սեփական մարգինալ դրության դեմ:

Այժմ լավ կլիներ հիշել մեր ժողովրդի ազգային հերոս Լեոնիդ Ազգալդյանին եւ նորովի իմաստավորել նրա խոսքերը, որոնք ասվել են Շահումյանի շրջանում ծանր օրերին. «Քաղաքականութան մեծագույն ձեռքբերումը հակառակորդին ստիպելն է գործել քո ծրագրերով ու սցենարներով», «Ռազմավարությունը ապատեղեկատվության միջոց է», «Պատերազմին պատրաստ ազգի ինտելեկտը ունակ է կատարելու ցանկացած քաղաքական ու սոցիալական խնդիր»:

Lragir.am