ՎՏԲ-ից նեղացածներրը. Պատվե՞ր, թե՞ անգրագիտություն

«168 Ժամ» թերթը գրում է. «Անցած տարվա վերջին հայկական էլեկտրոնային լրատվամիջոցներից մեկում սկիզբ առավ մի զարմանալի հոդվածաշար՝ «ՎՏԲ-Հայաստան» բանկի դեմ։ Լրատվամիջոցի անունը չենք նշում ոչ թե գործընկերային համերաշխությունից ելնելով, այլ պարզապես անվանումը չտիրաժավորելու համար։

Խոսքը վերաբերում էր հոդվածների այն շարքին, որտեղ խոսվում էր «ՎՏԲ-Հայաստանի» սեփականակատեր ՎՏԲ բանկում Ադրբեջանի 3% մասնակցության և դրա հետևանքների մասին։ Ինչո՞ւ ենք ասում՝ զարմանալի հոդվածաշար։ Բանն այն է, որ լրատվամիջոցները հատկապես բանկերի մասին հոդվածներ գրելիս առավելագույն պատասխանատվություն և կոռեկտություն են դրսևորում՝ անգամ մանրուք թվացող հարցերում։ Բանկը այլ կազմակերպություններից առավել զգայուն է նման հարցերում, և ցանկացած անզգույշ կամ չկշռադատված հրապարակում, նախադասություն, բառ կամ թիվ կարող է լուրջ հետևանքներ ունենալ ոչ միայն՝ տվյալ բանկի հեղինակության և կայունության, այլև ամբողջ ֆինանսական համակարգի վրա։

Իսկ այս հոդվածաշարն այդ առումով աչք էր ծակում՝ թե՛ իր անգրագիտությամբ, թե՛ կողմնակալությամբ, թե՛ այն տիրաժավորելու աննկարագրելի մոլուցքով։

Թեմային անդրադառնալու առիթ հանդիսացավ հերթական հոդվածը, որ հրապարակվեց 2 օր առաջ։ Ու այն իր մեջ կոնկրետ վտանգ է պարունակում՝ ոչ թե ՎՏԲ-ի, այլ ընդհանրապես ՀՀ ֆինանսական կայունության տեսանկյունից։

Գլխավոր աբսուրդը

Հրապարակման «մեխն» այն իրողությունն է, որ Ադրբեջանի նավթային ֆոնդը 3%-ի փայատեր է «ՎՏԲ-Հայաստան» բանկի մայր ընկերությունում՝ ՎՏԲ-ում։ Իհարկե, դա նորություն չէր. այդ մասին Hetq-ը գրել էր դեռ 2014թ. ապրիլին։ Սակայն սա ներկայացվեց՝ որպես բացահայտում, և սկսեցին սրա հիման վրա կառուցել իրենց ասելիքը։
Իսկ այդ ասելիքը, կարճ ասած, հետևյալն է՝ լինելով 3%-ի փայատեր՝ Ադրբեջանը ներկայացուցիչ ունի բանկի տնօրենների խորհրդում և կարող է պահանջել ու ստանալ ՎՏԲ-ի հաճախորդ հանդիսացող ՀՀ քաղաքացիների տվյալները։ Ու քանի որ ՎՏԲ-ն Հայաստանի խոշորագույն բանկերից մեկն է, ապա Ադրբեջանի համար հասանելի են դառնում տասնյակ-հազարավոր մարդկանց և կազմակերպությունների տվյալները, ինչն ուղղակի սպառնալիք է մեր անվտանգությանը։

Սրա աբսուրդն այն է, որ 3%-ը նշանակալից մասնակցություն չէ։ Բացի այդ՝ տնօրենների խորհրդի անդամը, թեկուզ 50%-ի բաժնետեր, իրավունք չունի հենց այնպես պահանջել և ստանալ մի խումբ հաճախորդների տվյալներ։ «Հաշվետվությունները, որոնք ՎՏԲ բանկը ներկայացնում է բաժնետերերին և Վերահսկիչ խորհրդին, չեն պարունակում հաճախորդների մասին (ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ իրավաբանական) անձնական տվյալներ: Նմանատիպ տեղեկությունները խստորեն պահպանվում են՝ համաձայն բանկային գաղտնիքի մասին օրենսդրության պահանջներին»,- այս մասին նշել էր «ՎՏԲ-Հայաստան» բանկն իր պաշտոնական հաղորդագրության մեջ։

Ավելին, բանկային ոլորտի ցանկացած աշխատակից ձեզ կասի, որ ավելի հեշտ է տվյալներ ստանալ ՀՀ բանկերից որևէ մեկում աշխատող հասարակ օպերատորից, քան վերը նշված եղանակով։

Իսկ հարցն ավելի գլոբալ համատեքստում դիտարկելու դեպքում, այդ տրամաբանությամբ հարկավոր է ընդհանրապես փակել օտարերկրյա կապիտալի մուտքը հայկական շուկա։ Որովհետև շատ ընկերությունների բաժնետերերի թվում կան օֆշորային կազմակերպություններ, որոնք չեն հրապարակում վերջնական սեփականատերերին։ Ի՞նչ երաշխիք կա, որ Ադրբեջանը դրանցում փայատեր չէ։

Երկրորդ աբսուրդը

Ըստ երևույթին, հասկանալով, որ «տվյալների յուրացման» մեղադրանքը չափազանց թույլ է՝ հետևեց շարունակությունը՝ «Ադրբեջանը ՎՏԲ բանկի միջոցով Հայաստանը քանդում է ներսից»։ «Տրամաբանությունը» հետևյալն էր՝ բանկը վարկավորում է ընկերությունների և քաղաքացիների, որոնք չեն կարողանում մարել պարտքերը, սնանկանում են, գույքն էլ բռնագանձվում է։ Այսինքն, եթե կարճ ասենք, բանկը միտումնավոր վատություն է անում ՀՀ սուբյեկտներին՝ վարկավորում իրականացնելով։ Բայց չէ՞ որ բանկի հիմնական գործառույթը հենց վարկավորումն է։ Նույն տրամաբանությամբ կարելի է Հայաստանը ներսից քանդելու մեջ մեղադրել հայաստանյան բոլոր բանկերին։ Բոլորն էլ վարկավորում են ու բոլորն էլ հարկ եղած դեպքում դատական կարգով բռնագանձումների են գնում։
Մտածել, թե Ադրբեջանը հատուկ նպատակով 500 մլն դոլարով 3% փայաբաժին է գնել ՎՏԲ-ում, այդ 3%-ի միջոցով վերահսկում է բանկի վարկային քաղաքականությունն ու միտումնավոր վարկեր տալիս ռիսկային վարկառուներին, ավելի շատ ֆանտաստիկ ժանրի ֆիլմ է հիշեցնում։

Երրորդ աբսուրդը

Սա էլ դեռ ամենը չէ։ Քանի որ ՀՀ քաղաքացիների հայրենասիրական զգացմունքների վրա խաղադրույք կատարելը սպասված արդյունքը չտվեց, որոշվեց անցնել շանտաժի մեթոդին։ Կայքը «ՎՏԲ-Հայաստան» բանկի վարկառուներին բաց տեքստով մեղադրեց պետական դավաճանության մեջ։ «Տրամաբանությունն» այստեղ էլ հետևյալն էր՝ ՎՏԲ վարկառուները տոկոս են վճարում բանկին, որն այդ տոկոսներից շահույթ է ստանում, այդ շահույթի մի մասը գնում է Ադրբեջան, իսկ Ադրբեջանն այդ գումարն ուղղում է զենք գնելու և մեր զինվորներին սպանելու համար։ Ասվածը համոզիչ դարձնելու համար հղում էր արվում ՀՀ ՔՕ 299 հոդվածին՝ ըստ որի, ի թիվս այլ արարքների, պետական դավաճանություն է համարվում թշնամական գործունեություն իրականացնելու համար այլ օգնություն ցույց տալը։ Կարճ ասած՝ ՎՏԲ-ից վարկ վերցնելն ապրիորի համարվում է թշնամուն օգնել։ Սա մեկնաբանելն իմաստ չունի։ Առավելևս, որ «ՎՏԲ-Հայաստանը» 2014 և 2015 թվականները փակել է մի քանի միլիարդ դրամ վնասով։

Մանրամասները՝ թերթի այսօրվա համարում