Իմ համոզմամբ, պառլամենտական երկրում քաղաքական գործընթացների մշակումն ու իրականացումը պետք է տեղի ունենան բացառապես կուսակցությունների միջոցով եւ միայն խորհրդարանում

Հայաստանում վերջին մեկ ամսում տեղի ունեցող քաղաքական զարգացումների համատեքստում ակնհայտ է քաղաքական զարգացման ճգնաժամի առկայությունը, սակայն այդ ամենը խորապես հասկանալու համար ժամանակ է պետք:

Քաղաքական զարգացման ճգնաժամերը հիմնականում տեղի են ունենում ժողովրդավարական անցում կատարող երկրներում, Հայաստանն էլ բնավ բացառություն չէ: Ճգնաժամերի հաղթահարման համար, շատ կարեւոր են ոչ այնքան հրապարակի ժողովուրդն ու իր առաջնորդը, այլ երկրում գործունեություն ծավալող քաղաքական ինստիտուտները՝ կուսակցությունները, որոնց դերն ու նշանակությունը հատկապես այդպիսի ֆորսմաժորային իրադրություններում անհնար է թերագնահատել:

Երկրում տեղի ունեցած փոփոխությունները եւ դրանից առաջվա քաղաքական հանգամանքները պարզեցին, որ հասարակությունը չունի բավարար վստահություն կուսակցությունների նկատմամբ, չնայած կարծես թե այս ամենից զատ՝ այդ ամենը որեւէ մի պաշտոնյա կամ ամբողջական՝ ինքը կուսակցություն չի հերքել:

Սակայն այստեղ ոչ միայն եւ ոչ այնքան կարեւոր է փաստի արձանագրումը, որքան փորձել հասկանալ, թե ինչու կուսակցությունները չեն հանդիսանում այն հարթակը, որտեղ եւ որոնց միջոցով պետք է լուծվեն նմանօրինակ քաղաքական ճգնաժամերը:

Գաղտնիք չէ, որ մեր երկրում կուսակցական համակարգը դեռ ամբողջությամբ կայացած չէ, հետեւապես սա ամենակարեւոր պատճառներից մեկն էր, սակայն ոչ միակը:

Սահմանադրական բարեփոխումներից հետո, կուսակցությունների դերակատարումը մեր երկրում դե յուրե փոխվել է, եւ այս առումով այդ ամենը պետք է նաեւ արտացոլվի իրականության մեջ, սակայն կարծես թե դեռ այստեղ էլ մենք շատ անելիքներ ունենք:

Պառլամենտական երկրում քաղաքական ճգնաժամը պետք է հանգուցալուծվի խորհրդարանում՝ կուսակցական բանակությունների միջոցով, ինչը ըստ էության, որոշ վերապահումներով արվեց նաեւ մեզ մոտ, սակայն ոչ այնքան ինստիտիուցիոնալ մակարդակում:

Կուսակցությունները պետք է վերափոխվեն եւ ադապտացվեն սահմանադրական նոր իրողություններին, որպեսզի կարողանան ստանձնել ճգնաժամերի ու առհասարակ պետության ներսում ծագած քաղաքական խնդիրների հաղթահարման պատասխանատու դերը:

Կարեւոր եմ համարում ընգծել նաեւ, որ Հայաստանում տեղի ունեցող փոփոխությունները նաեւ ցույց տվեցին այն բացերը, որոնք առկա են մեզանում՝ պառլամենտական մշակույթի կայացման տեսանկյունից:

Կուսացական աշխատանքին, կուսակցությունների դերի բարձրացմանը, պառլամենտական մշակույթ ձեւավորելուն պետք է ուղղվի գործնական քայլեր, թե օրենսդրական նախաձեռնությունների տեսքով, թե ներքին՝ կուսակցական-քաղաքական որոշումներով:

Իմ համոզմամբ, պառլամենտական երկրում քաղաքական կյանքը, քաղաքական գործընթացների մշակումն ու իրականացումը պետք է տեղի ունենան բացառապես կուսակցությունների միջոցով եւ միայն խորհրդարանում, քանի որ ամեն նոր եկող իշխանություն չի կարող իր ուսերից գցել իր թիմի, իր կուսակցության քաղաքական պատասխանատվությունը, որովհետեւ իշխանության գալիս է ոչ թե «ժողովուրդը», որը քաղաքական կատեգորիա չէ այս պարագայում, այլ կոնկրետ մարդիկ, ուժ, քաղաքական կուսակցություն, թիմ, որը պետք է ստանձնի պետական կառավարումը եւ իրականացնի իր ծրագրերը:

Ընդդիմադիր շարժումների քաղաքականությունն ու հռետորաբանությունը հասկանալի է, երբ այդ ամենը ինստիտուցիոնալ դաշտում չէ, սակայն արդեն գործադիր իշխանության հավակնած քաղաքական ուժը պետք է գիտակցի, որ քաղաքական որոշում կայացնողն այլեւս պետության ապագայի համար ինքն է, եւ պետք է ձեւավորի համապատասխան կեցվածք, հռետորաբանություն եւ դիրքորոշում:

ՀՀ ՊԿԱ քաղաքագիտության ամբիոնի առաջին կուրսի մագիստրանտ
Սմբատ Ղահրամանյան