Սկզբում զենքի պահեստը պայթեցրեցին. Երբ եւ ինչպես ընկավ Ջաբրաիլը.Iravunk.com
Արցախյան երկրորդ պատերազմի հերոսների շարքին է դասվում Շիրակի մարզում ծնված, օրերս զորացրված 20-ամյա ՆԱՐԵԿ ՎԱՐՈՒԺԱՆԻ ՏՈՆՈՅԱՆԸ: Մեր զրուցակիցը ծառայել է Ջաբրայիլում` Մեխակավանում:
Նարեկը հիշում է, թե ինչպես բացվեց չարաբաստիկ սեպտեմբերի 27-ի լուսաբացը:
- Առավոտ վաղ վերկաց տվեցին: Այդ ընթացքում արդեն օդում ԱԹՍ-ների ձայն էր լսվում: Քսան րոպե շարունակ այդ ձայները չէին կտրվում: Մի պահ ձայնը խլացավ, ապա նոր, հուժկու հարված, որի թիրախը մեր զենքի պահեստն էր. պահեստը պայթեց, իսկ ասկոլկեքը մինչեւ բատալիոն հասան: Կողքիս զինվորը ծանր վիրավորում ստացավ:
Դրան հաջորդեց տագնապը, եւ գունդը ճանապարհվեց դեպի պոստեր: Օրեր շարունակ մնացել ենք պոստերում` խրամատների մեջ: Անընդհատ սնարյադներ էին գցում:
- Ի՞նչ տեսար այդ օրերի ընթացքում:
- Մենք գրոհող զորք չենք տեսել, մեզ վրա անընդհատ սնարյադներ էին ընկնում ու անընդհատ անօդաչու թռչող սարքերով տեխնիկաներ էին ոչնչացնում: Զորք այդ օրերի ընթացքում չեմ տեսել, թշնամու զորքը տեսել եմ, երբ արդեն վիրավորվել եմ այլ տեղանքում:
- Կա՞ր հրամանատարություն, թե՞ Դուք մենակ էիք մնացել:
- Մեզ հետ էր վաշտի հրամանատարը, դասակի հրամանատարը. նրանք մեզ հետ են եղել մինչեւ վերջ` զորամասը լքելուց սկսած:
- Ինչո՞ւ լքեցիք զորամասը:
- Մեր աջ թեւից` Արաքսի ափից արդեն հակառակորդը ներխուժել էր, բոլոր պոստերը գրավել էին, մնացել էր միայն ձախ թեւը` առաջին ու չորրորդ բատալիոնի դիրքերը, որոնց թիկունքում մենք էինք: Մեզ ասացին, որ պետք է անհապաղ լքենք զորամասը: Ութ օր խրամատներում անցկացնելուց հետո ստացանք նահանջի հրաման: Այդ ժամանակ իջել ենք Հադրութ քաղաք, երկու օր մնացել ենք դպրոցում: Հետո մեր վաշտին տեղափոխեցին "9-րդ կիլոմետր" կոչվող տարածք, որտեղ էլ վիրավորվել եմ:
- Նարեկ, ե՞րբ վերջնականապես ընկավ Ջաբրայիլի զորամասը:
- Հոկտեմբերի 4-ին մեզ ասացին, որ զորամասն այլեւս գրավված է:
- Այսինքն, նպատակային նահանջի՞ գնացիք, կարո՞ղ էիք պայքարել:
- Չէ, էլ չէինք կարող դիմակայել իրենց զորքին, որովհետեւ թշնամու զորքը հասել էր զորամասի տարածք: Հետագայում նրանք տեղակայվեցին մեր զորամասում:
- Դու վիրավորվեցիր քո նշած .9-րդ կիլոմետր, կոչվող տարածքո՞ւմ:
- Այո: Հենց այդտեղ էլ դեմ առ դեմ առճակատվեցինք հակառակորդի զորքի հետ: Ինձ հետ վիրավորվել են եւս մի քանի զինվոր: Ես վիրավորվել եմ սնարյադների ասկոլկաներից: Մեզ հետ միասին վիրավորվել է նաեւ դասակի հրամանատարը: Վիրավորվելուց հետո սկսեցինք նահանջել, որովհետեւ հա՛մ վիրավոր ունեինք, հա՛մ էլ՜ զոհեր: Զորքն էլ զգալի չափով երկու-երեք ամսվա, այսպես ասած, մալադոյներից էր բաղկացած եւ, տեսնելով վիրավոր ու զոհված տղաներին, խուճապի էր մատնվել: Գործնականում արդեն անհնար էր դիրքերը պահել:
- Նարեկ, ասացիր, որ դեմ-դիմաց առճակատվել եք հակառակորդի բանակի հետ: Ովքե՞ր էին կռվում մեր 18-20 տարեկան զինվորների դեմ: Հաշվի առնելով, որ բազում են փաստերը, որ Հայոց բանակի դեմ պատերազմում էին մեծ թվով ահաբեկիչներ:
- Այո, նրանց բանակում պատերազմողները զգալիորեն տարբերվում էին մեր 18-20 տարեկաններից:
- Օրինա՞կ:
- Թշնամու բանակում կռվողները ե՛ւ ֆիզիկապես էին ուժեղ, ե՛ւ անհամեմատ տարիքով էին: Նրանց զենքերն էլ էին գերժամանակակից, եւ որ ամենակարեւորն է, նրանք թմրանյութի ազդեցության տակ էին:
- Ինչի՞ց ես ենթադրել, որ նրանք թմրանյութի ազդեցության տակ էին:
- Դա շատ ակնհայտ էր. երբ իրենց վրա կրակում էինք, իրենք ցավ չէին զգում: Ընկնում էին, հետո վայրկյանական կանգնում: Իրենց խոցելի միակ տեղը գլուխն էր, պետք է գլխին խփեինք, որ տեղում մնային: Առհասարակ, նրանք տարբերվում էին սպառազինությամբ, նրանք ունեին գիշերային տեսանելիության սարքեր, իսկ մենք գիշերը նրանց տարբերակում էինք լուսնի ստվերով:
- Ձեզ զենք-զինամթերք ժամանակին մատակարարվո՞ւմ էր:
- Այո, մեզ մոտ ե՛ւ զենք է եղել, ե՛ւ բրոնեժիլետ, ե՛ւ կասկա. ամեն ինչով ապահովված ենք եղել միշտ: Գումարած դրան, մեզ հետ ունեցել ենք սնունդ, քնապարկեր, որպեսզի գիշերները կարողանանք տաք քնել:
- Նարեկ, ասում են, որ եթե պատերազմը չկանգնեցնեին, կընկներ նաեւ Ստեփանակերտը: Իրականում, ըստ քեզ, ո՞ր օրն էր հայտնի պատերազմի ելքը, որ մենք այլեւս չենք կարող եղած ռեսուրսներով շարունակել պայքարը:
- Ըստ իս, պատերազմի ելքը հայտնի էր պատերազմի 10-15-րդ օրը, երբ չկար այլեւս Ջաբրայիլի զորամասը: Ամբողջ հարավային թեւը իրենց ենթակայության տակ էր: Գրավված էր նաեւ Հադրութը, եւ շարժվում էին դեպի Շուշի: Պայմանագիրը շատ ուշացավ, որովհետեւ, եթե շուտ ստորագրվեր, նախ այդքան մարդկային կորուստ չէինք ունենա, երկրորդն էլ, գոնե Շուշին մերը կլիներ: Այո, եթե մի քիչ էլ ուշանար այդ համաձայնագրի ստորագրումը, կընկներ նաեւ Ստեփանակերտը, որովհետեւ քաղաքը պաշտպանող զորք չկար: Հիմնական զորքը տեղակայված էր շփման գծում: Իսկ եթե Ստեփանակերտն էլ գրավեին, փակվելու էր մեր զորքի միակ ելքի ճանապարհը դեպի Քաշաթաղ: Ու արդյունքում 19-20 հազարանոց զորքը ընկնելու էր շրջափակման մեջ:
- Ո՞ր օրն էր, որ Ստեփանակերտն այլեւս պաշտպանված չէր:
- Վերջին օրերին Ստեփանակերտում էլ զորք չկար: Այսինքն կար, բայց ոչ այդքան` ընդամենը 1000-2000 հոգի:
- Ըստ քեզ` Շուշին ընկա՞վ, թե՞ հանձնվեց:
- Ըստ իս` ընկավ: Կարող է որոշ մարդիկ օգնել են Շուշին գրավելուն:
Մեգերյանների ընտանիքը զբաղվել է հին գորգերի վերականգնումով և նոր գորգերի արտադրությանբ ավելի քան չորս սերունդ
Եւ այսօր իրապես մեծ է փաստաբան Լեւոն Բաղդասարյանի նման հանուն իրավունքի եւ արդարության շահը ճանաչող ու ամեն ինչից վեր...
Մարդու ամենամեծ ձեռքբերումը՝ հավատն եմ համարում.Սամվել Շահնազարյան
Սահմանազատման երեք տարբերակ է քննարկվել
Ադրբեջանն Ալմա-Աթայի հռչակագրից հրաժարվելու հիմքեր է ամրագրել, որ ավելին ստանա Հայաստանից
Ի՞նչ կապ ունեին Արայիկ Հարությունյանի հարցազրույցի անոնսն ու հետագա «զարգացումները»
«Այս իշխանությունը «կաղ բադիկ է», գնացող, խնդիրը զուտ արտաքին և ներքին քաղաքական որոշումն է». «Փաստ»
«Ամեն օր եկեղեցում մոմ էի վառում ոչ միայն իր, այլ մեր բոլոր տղաների համար. երբեք չեմ ցանկանա, որ որև...
