Ինչո՞ւ խոցվեց հայկական ուղղաթիռը...

Ադրբեջանի լկտի պահցածքի պատճառը Մինսկի խմբի փաստացի փլուզումն է

Աշխարհի տարբեր ծայրերում ապրող մեր հայրենակիցները վերջին օրերին վախվորած կապվում են հայրենիքում մնացած հարազատ-բարեկամների հետ և մի հարց տալիս. «Ճի՞շտ է, որ կրկին պատերազմ է սկսվել»: Հեռվից հայրենիքում կատարվածի տեսարանն, իհարկե, աղավաղված է երևում, սակայն նրանց հարցին ներսից էլ դժվար է միանշանակ պատասխանել: Թշնամու վերջին՝ աննախադեպ վայրագությունից հետո կարծես ոչինչ չի փոխվել, սակայն իրականությունն այն է, որ պատերազմը երբեք չի էլ դադարել: Ուղղակի մենք, հայրենիքում մնացածներս, սովորել ենք պատերազմի պայմաններում ապրելուն: Մեզ համար անգամ սովորական է դարձել այն իրողությունը, որ հայ-ադրբեջանական ուժերի սահմանագծին ամեն օր հայ տղաներ են զոհվում: Բայց չէ՞ որ դրա հետ հնարավոր չէ համակերպվել:

Մի՞թե «երկու կողմերին զսպվածության կոչ» անող բարի քեռիների համար դժվար է դա հասկանալը:

Երևի բարեկամ և դաշնակից համարվող պետության անտարբերության հետ ավելի հեշտ է համակերպվել, քան այն «սրտացավության» հետ, որը դրսևորոում են գլոբալացման և համահահավասարեցման ջատագովները: Ղարաբաղյան հակամարտության կողմերի միջև հավասարության նշան դնելու նպատակով նրանք պատրաստ են անվերջ ձևացնել, թե ոչինչ չեն տեսնում, չեն լսում և չեն հասկանում:
Վատ չէր լինի, եթե բժշկության մեջ կիրառվող «Մի վնասիր» սկզբունքը գործեր նաև քաղաքականությունում, և դրսի ուժերը, եթե օգնել չէին կարող՝ գոնե չմիջամտեին: Բայց արի ու տես, որ ճիշտ հակառակն է տեղի ունենում. աշխարհի խոշոր խաղացողները շարունակ փորփրում են մեր չլավացող ղարաբաղյան վերքը՝ պղտոր ջրում ձուկ որսալու և իրենց սեփական հարցերը լուծելու մտադրությամբ: Ջունգլիների օրենքին հավատարիմ, գերտերություններն անմիջապես հարձակվում են թույլի վրա՝ ամեն մեկը իր պատառը փախցնելու, իր շահը պաշտպանելու նպատակով: Այդ սցենարն է գործում այսօր Ուկրաինայում, և արդեն 25 տարի է այն, ըստ իս   ի կատար է ածվում Ղարաբաղում:

Ուկրաինյան զարգազումները չի բացառվում, որ իրենց անմիջական ազդեցությունն են ունեցել  ղարաբաղյան հակամարտության հետագա ճակատագրի վրա: ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, որին վստահվել էր խնդրի կարգավորման միջնորդի դերը, այսօր դե ֆակտո գոյություն չունի: Այսպիսով, կատարվել է Ադրբեջանի երազանքը, որը վաղուց ի վեր ջանքեր է գործադրում Մինսկի խմբի մանդատը ՄԱԿ-ին փոխանցելու ուղղությամբ: Եվ հենց այդ իրողությունն է, որ Ադրբեջանին անպատժելիության վստահություն է հաղորդել և ավելի լկտի դարձրել:
Հայ-ադրբեջանական սահմանագծին ամառային սրացումներից հետո ՄԽ համանախագահները միմյանց հետ մրցավազք էին սկսել, թե ով ավելի շուտ կկազմակերպի Սարգսյան-Ալիև հանդիպումը: Արդյունքում հաղթանակ գրանցեց Ռուսաստանը, քանի որ առաջինը նման հանդիպում Մոսկվայում հաջողվեց անցկացնել Պուտինին: Ավելի ուշ մի հանդիպում էլ Փարիզում կազմակերպվեց, որից հետո նախագահ Օլանդի շրջապատը բուռն բավարարություն արտահայտեց, իսկ Պետդեպի անփոփոխ ներկայցուցիչ Փսակին էլ իր պարտքը համարեց հիշեցնել, որ մինչ այդ նախագահները հանդիպել էին ամերիկյան հովանու ներքո: Այսինքն, ՄԽ երեք համանախագահներն էլ «ստուգարքը» ստացան, հակամարտող կողմերի նահագահները միմյանց ձեռք սեղմեցին, ժպտացին՝ բայց հակամարտության կարգավորման առումով կես քայլ անգամ չարվեց: Իսկ քիչ ժամանակ անց՝ ադրբեջանցիները կործանեցին հայկական ուղղաթիռը:

Ասենք, ակնհայտ է, որ կարգավորումը ոչ արևելքին, ոչ էլ արևմուտքին ձեռնատու չէ: Չէ ո՞ր պատերազմական վիճակի պահպանումը տարածաշրջանում ազդեցություն ձեռք բերելու առիթ է ընձեռնում: Իսկ թե ով ում ուղղաթիռը խփեց, կամ ում որդին այլևս տուն չդարձավ՝ դա ոչ մեկին չի հետաքրքրում: Առիթ-անառիթ խաղաղության և զսպվածության կոչեր անողների անտարբերության ու անգործունակության մասին է վկայում թեկուզ այն հանգամանքը, որ հայկական ուղղաթիռի կործանումից գրեթե մեկ շաբաթ անց էլ ադրբեջանական կրակի տակ պահվող չեզոք տարածքը անհասանելի է մնում հայկական կողմի համար, ու ոչ մի Կարմիր Խաչ չի կարողանում կամ չի ցանկանում աջակցել, որ գոնե նահատակների մասունքները հանձնվեն հարազատներին: Այս իրողությունը դժվար է համատեղել տարածաշրջանում կայունության ու խաղաղության ապահովման՝ կողքից անդադար հնչող ցանկությունների հետ: Իսկ դրանք բարձրաձայնողներին ավելորդ չէ հիշեցնել բիբլիական ճշմարտությունըը՝ բարի ցանկություններով ծածկված է դժոխք տանող ճանապարհը:

Կարապետ  Մարգարյան