Ամբողջականացվում է Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրների իրավական թղթածրարը

Tert.am-ը գրում է.
Իրավաբանների համահայկական խորհրդաժողով ՀԿ գործադիր տնօրեն, ՀՀ Սահմանադրական դատարանի նախագահի ավագ խորհրդական Անահիտ Մանասյանը Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրների իրավական թղթածրարն ամբողջականացնելու համար ստեղծված հանձնախումբն այս բնագավառում ծավալուն ուսումնասիրություններ է իրականացնում, որից հետո թղթածրարը ներկայացվելու է համապատասխան մարմիններին, որոնք էլ կարող են գործնական քայլեր ձեռնարկել։

Նա հայտնեց, որ հանձնախումբը լրջորեն ուսումնասիրում է Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդրի իրավական ասպեկտներին առնչվող տարատեսակ հանգամանքներ, այդ թվում՝ Թուրքիայի ազգային–դատական ատյանների կողմից կազմված 1919-1921 թթ. ակտերը, Հայաստանի և Թուրքիայի սահմանի վերաբերյալ ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճռի նշանակությունը և այլն, որոնք հիշյալ հիմնախնդրի տեսանկյունից առանցքային նշանակություն ունեն։

«Իրականում պետք է ընդունենք այն հանգամանքը, որ արդեն իսկ այս դատական ակտերում ընդգծված է, որ հայ ազգաբնակչության բնաջնջումը կազմակերպված է եղել։ Ցավոք սրտի, այս կարևոր իրավական փաստը հավուր պատշաճի չի հետազոտվել և գնահատվել»,-ասաց նա։

-Ամփոփ կներկայացնե՞ք Իրավաբանների համահայկական խորհրդաժողովի նպատակն ու առաքելությունը։

- Իրավաբանների համահայկական խորհրդաժողովը ստեղծվել է 2009 սեպտեմբերի 20-ին՝ իրավաբանների համահայկական առաջին համաժողովի արդյունքում և դրա հիմնական նպատակն այն է, որ Հայաստանի սփյուռքի և Արցախի միջև իրավագիտության տարբեր բնագավառներում աջակցություն ցույց տրվի պետական, ազգային ծրագրերի իրականացմանը, մասնագետների միջև գործակցության ակտիվացմանը և միջազգային համագործակցության միջոցով նպաստենք հայ իրավագիտության զարգացմանը։ Կազմակերպությունը կարելի է ասել միավորում է ամբողջ աշխարհի հայ իրավաբանների, ինչպես նաև իրավագիտության ոլորտին առնչվող մասնագիտություն ունեցող այլ անձանց։ Օտարերկրացին ևս կարող է կազմակերպության անդամ դառնալ, եթե նրան երաշխավորում է կազմակերպության երկու անդամ։

-Ցեղասպանության, պահանջատիրության հիմնախնդիրների ուսումնասիրությունն ի՞նչ փուլում է։

- 2013 թվականի հուլիսին տեղի ունեցավ իրավաբանների համահայկական երկրորդ համաժողովը և այդ համաժողովի ընթացքում ստեղծվեց Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրների իրավական թղթածրարն ամբողջականացնելու համար հատուկ հանձնախումբ, որի նախագահը դարձավ Սահմանադրական դատարանի խորհրդական, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Գևորգ Դանիելյանը։ Կազմակերպության խնդիրների մեկը հենց մասնավորապես ցեղասպանագետ-իրավաբանների պատրաստմանը աջակցելն է։ Կարևոր նշանակություն ուներ այն հանգամանքը, որ կազմակերպության խնդիր է դիտարկվում համահայկական նշանակության իրավունքի ոլորտի առանձին ծրագրերի մշակումը, դրանց իրականացմանը օժանդակելը, համահայկական նշանակություն ունեցող իրավագիտական տարբեր հետազոտությունների իրականացումը և ուղղակի ակնհայտ է, որ Ցեղասպանությանն առնչվող հարցերը, որպես այդպիսին, ունեն համահայկական կարևորագույն նշանակություն։ Հենց դա է պատճառը, որ ստեղծվեց Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրների իրավական թղթածրարն ամբողջականացնելու համար հատուկ հանձնախումբ, որն իր մեջ ընդգրկում է ոչ միայն հայաստանյան իրավագետների, այլ նաև հայ իրավագետների աշխարհի մի շարք երկրներից։

- Ի՞նչ արդյունքներ կան, ինչպիսի՞ պահանջատիրական դիմումներ, հայտեր են պատրաստվում ներկայացվել։

-Ինչպես իրավաբանների համահայկական խորհրդաժողով ՀԿ-ի, այնպես էլ ստեղծված հատուկ հանձնախմբի նպատակը ոչ թե ինչ-որ դիմումներ ստանալն է, կամ ներկայացնելը, այլ առաջին հերթին այդ բնագավառին առնչվող համապատասխան հետազոտություններ իրականացնելն է, այդ ուսումնասիրությունների իրականացման արդյունքում իրավական թղթածրարն ամբողջականացնելն է, ինչի արդյունքում թղթածրարը բնականաբար ներկայացվելու է համապատասխան մարմիններին, որոնք կարող են գործնական քայլեր ձեռնարկել։ Հատուկ հանձնախմբի ստեղծումից հետո անմիջապես սկսեցին աշխատանքներ տարվել վերջինիս գործունեության ծրագրի նախապատրաստման և այդ ծրագրի հիման վրա ընթացիկ հետազոտությունների իրականացման ուղղությամբ։ Ներկայումս հանձնաժողովի կողմից հետազոտության համար ընտրվել են հետևյալ հիմնական հարցադրումները։

1. Ցեղասպանության դեպքերի դատապարտման և սանկցիաների կիրառման իրավական հիմքերի և միջազգային պրակտիկայի նշանակությունը՝ Հայոց ցեղասպանության առնչությամբ։

2. Թուրքիայի ազգային–դատական ատյանների կողմից 1919-1921 թթ-ին կայացրած դատական ակտերի իրավական նշանակությունը։

3. Վաղեմության ժամկետի առնչությամբ Թուրքիայի Սահմանադրական դատարանի որոշումների իրավական նշանակությունը։

4. ՀՀ և Թուրքիայի սահմանի վերաբերյալ ԱՄՆ նախագահ Վիլսոնի իրավարար վճռի իրավական նշանակությունը և արժեքը։

5. Հայոց ցեղասպանության արդյունքում պատճառված վնասի գնահատման չափանիշները և դրանց իրավական հիմնավորվածությունը

6. Ցեղասպանության համար միջազգային պայմանագրերի լրացումներ կատարելուն ուղղված նախաձեռնություններ կատարելու իրավական հիմնավորումները։

Բնականաբար, ցանկացած հետազոտության իրականացում և թղթածրարի նախապատրաստում իրենից տևական պրոցես է ենթադրում։ Այս պահի դրությամբ արդեն իսկ աշխատանքներ, հետազոտություններ են կատարվում հենց այս հիմնական ուղղությունների առնչությամբ։ Երբ բոլոր հետազոտություններն ամբողջականացվեն, դրանք կհամակարգվեն Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրների իրավական թղթածրարում, և հետազոտության արդյունքներում բնականաբար նաև համապատասխան պետական մարմիններին կներկայացվի Հայոց ցեղասպանության հիմախնդիրների իրավական կարգավորման և արտաքին քաղաքականության կտրվածքով համակարգված գործողություններ իրականացնելու կոնկրետ առաջարկություններ։ Միևնույն ժամանակ, կրկին ընդգծեմ, որ հանձնախմբի հիմնական դերակատարությունը համապատասխան հետազոտության իրականացումն է և այդ հետազոտությունների արդյունքներով Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրների իրավական թղթածրարը ամբողջականացնելն ու նախապատրաստելն է։

մանրամասները` սկզբնաղբյուրում