Շինարարության ոլորտում ստվերն ավելի մեծ է, եւ այստեղ կարիք կա մտահոգվելու

Տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանը, ով Հայաստանի տնտեսության խորագիտակներից է, հավաստում է, որ մեր երկրում ինքն, ընդհանրապես, տնտեսության ազգային մոդել չի տեսնում: Մասնագետի համոզմամբ. «Մշտապես գերիշխող է եղել լիբերալ գաղափարախոսությունը, հատկապես 90-ական թվականներին, երբ օրվա իշխանությունների պատկերացումները սահմանափակվում էին նրանով, որ պետությունն ընդհանրապես չպետք է մասնակցեր տնտեսության կառավարմանը: Եվ հենց այդ շրջանում էր, որ մեր պետությունն ամենամեծ վնասները կրեց: ՀՀ նախկին վարչապետերից մեկի խոսքով, Հայաստանի ազգային հարստության կեսից ավելին սեփականաշնորհվել էր ընդամենը 800 000 ԱՄՆ դոլարին համարժեք գումարով»: Ըստ տնտեսագետի, սա ցույց է տալիս, թե ինչ արդյունքներ տվեց լիբերալ գաղափարախոսությունը, ովքեր էին առիթից օգտվողները, և ինչ կարող է դա տալ այսօր: Իսկ թե, որն է Հայաստանի տնտեսության մեջ առկա բացասական միտումների հիմնական պատճառնեը, հարցին, տնտեսագետն ասաց. «Շինարարության բնագավառում իրենց կողմից բազմիցս բարձրացված հարցերը մնացել են չլուծված: Մասնավորապես` արտադրական տարածքների շինարարությունն այդպես էլ մեծ ծավալներ չի ունեցել, մինչդեռ այն կարող էր խթանել արդյունաբերության և նրա հատկապես վերամշակող ճյուղերի զարգացումը: Տարիմաստորեն գերհագեցած վիճակում է անշարժ գույքի շուկան, որտեղ շարունակվում է շինարարությունը, սակայն գները շատ պարադոքսալ բարձր վիճակում են: Այստեղ մենք չենք բացառում, որ կարող է լինել ուղղակի շատ անցանկալի վիճակ, երբ գները կարող են միանգամից անկում ապրել, որովհետև նման իրավիճակներում շուկան սովորաբար պետք է արձագանքի պահանջարկին, դա մեզանում տեղի չի ունենում: Շինարարության ոլորտում ստվերը շատ մեծ է, այնպես, որ ստվերի կրճատման ուղղությամբ ևս կարիք կա մտահոգվելու»: Ինչ վերաբերում է գյուղատնտեսության ոլորտի բացթողումներին, ապա ըստ տնտեսագետի, այստեղ պատճառն ագրարային քաղաքականության, ինչպես նաեւ պարենային անվտանգության հայեցակարգի ոչ արդյունավետ իրականացումն է: Կազմակերպվածության լուրջ խնդիր ունենք, գյուղատնտեսության ոլորտում արդյունաբերացման, բայց հիմնականը` մարկետինգի, ներառյալ` պետական մարկետինգի բացակայությունն է, թեպետ կան պետական կառույցներ, որոնք պարտավոր են դրանով զբաղվել: «Ես չեմ ուզում ամեն ինչ բարդել մեկ կամ երկու կառույցի վրա, բայց հատկապես Զարգացման հայկական գործակալությունը կոչված է այդ գործառույթներն իրականացնելու: Հուսանք, որ էկոնոմիկայի նոր նախարարի օրոք կարող են վերանայվել նախկին մոտեցումները, որովհետև մենք բազմիցս նշել ենք, որ այդ կառույցը շատ թույլ է աշխատել կամ, ընդհանրապես, չի մասնակցել տնտեսական պրոակտիվ քաղաքականության մշակմանն ու իրականացմանը», - մեզ հետ զրույցում հավելեց Մանասերյանը: Տնտեսագետի հավաստմամբ, կան ոչ ստանդարտ մոտեցումներ, խոսքը մասնավորապես բիզնես ծրագրերին պետության ուղղակի մասնակցության մասին է, սակայն այդպիսի նախաձեռնություններն այս տարի, 2011 և 2012 թվականների համեմատ, թերևս մի փոքր ավելի քիչ են եղել: Արտահանման, ինչպես նաև ներդրումների ծավալների նվազման դեմն առնելու համար բավական լուրջ գործ կա անելու: Ինչ վերաբերում է նշված ցուցանիշների նվազման պատճառներին, ապա, ըստ տնտեսագետի. «Գրավչության խնդիր կա: Ես ուզում եմ նորից անդրադառնալ այն հարցին, որ նախ ներքին ներդրումները չեն խթանվում, այսինքն` այն միջավայրը չի ձևավորված, որպեսզի նախ մենք` տեղացիներս, ներդրումներ կատարենք, տեղի գործարարներն ավելի շահագրգռված լինեն իրենց կապիտալն օգտագործել Հայաստանում: Կա կապիտալի որոշակի արտահոսք, կարծեմ շարունակվում է: Նորմալ երևույթ է բոլոր երկրների համար, բայց մենք այդ շռայլությունը չենք կարող թույլ տալ, որ եղածը վատնենք, հետո պարտք վերցնենք: Այս իմաստով ավելի խոցելի ենք դառնում: Արտահանման մեծ մասը գաղտնիք չէ, որ հանքարդյունաբերության արտադրանքն է, կաղում ենք վերամշակող ճյուղերում, և դա դարձյալ այն խնդիրն է, որը կապված է նոր տեխնոլոգիաների ներմուծման հետ, սահմանված շեմը նվազեցնելու հետ, 300 միլիոնից դա պետք է նվազեցվի, ընդհանրապես վերացվի, որպեսզի բիզնեսը կարողանա բերել եւ արդիականացնել, եւ ավելի մրցունակ դարձնել արտադրանքը»:

Ա. ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ