Աշխատեց սեղմված «պրուժինի» տարբերակը. թուրքերի կողմից այնքան էր սեղմվել հայկական պրուժինը, որ օրերից մի օր պետք է հասներ վերջին կետին ու...Վովա Վարդանով
1918թ. մայիսի 28-ը Հայաստանի Առաջին Հանրապետության ստեղծման օրն է:
Այդ օրը Հայաստանի ազգային խորհուրդը հայտարարեց անկախ Հանրապետության ստեղծման մասին: Առաջին Հանրապետությունը ծնվեց եւ ամրացավ հերոսամարտերով՝ Բաշ-Ապարանի, Ղարաքիլիսայի եւ Սարդարապատի:
1918-1920թթ. գոյատեւած Հայաստանի 1-ին Հանրապետությունը վերականգնեց հայոց անկախության ընթացքը…
Առաջին Հանրապետությունը գոյատևեց շուրջ երկուսուկես տարի և 1920թ. նոյեմբերին մասոնա-բոլշեւիկյան համաշխարհային հեղափոխությունը հասավ նաեւ Հայաստան… Նոր արյունահեղությունից խուսափելու համար դաշնակցական կառավարությունն իշխանությունը հանձնեց բոլշևիկներին:
Այսօր մենք ապրում ենք այն ազատ կյանքով, որի համար պայքարեցին և հերոսաբար զոհվեցին բազմաթիվ հայեր` չհասցնելով զգալ ազատության համը:
Fnews.am-ի զրուցակիցը հետախույզ , ազատամարտիկ Վովա Վարդանովն է: Մարդ, ով եղել է Մոնթե Մոլքոնյանի և շատ ուրիշ ազգային հերոսների հրամանատարը:
-Պարոն Վարդանով, ի՞նչ տվեց Հայաստանին անկախության հռչակումը:
-Ժողովուրդը չէր կանխատեսում անկախանալ, իսկ անկախությունն անպատրաստ ժողովրդին տվեց անակնկալ նվեր, որից, ցավոք սրտի ժողովուրդը չկարողացավ երկար օգտվել: Ժողովուրդը դեռ չէր հասկացել , թե ինչ է նշանակում լինել անկախ, այդ իսկ պատճառով չպահպանեց իր անկախությունը:
-Արդյո՞ք անկախության հռչակումը սպասելի էր Թբիլիսիի Ազգային Խորհրդի անդամների համար:
- Կարելի է ասել, որ մենք այդ ժամանակ ստիպված ընդունեցինք անկախությունը , քանի որ թուքերն ու վրացիները անկախացան Ռուսաստանից, իսկ մեր և Ռուսաստանի արանքում անկախ տարածքներ առաջացան: Մերոնք անկախություն ընդունեցին ` բացարձակապես պատրաստ չլինելով դրան:
- Ի՞նչ դեր է ունեցել Արամ Մանուկյանն այդ գործում:
-Այդ ժամանակվա քաղաքական գործիչներին վերլուծել չեմ ուզում,եթե վերլուծեմ, պետք է բացասական արտահայտվեմ, դրա համար ավելի լավ է չխոսեմ այդ մասին:
- Ինչպիսի՞ն էր հայերի վիճակն այդ օրերին, ինչպե՞ս ընդունեցին այդ լուրը:
-Մեր պապերն այնքան վատ վիճակում էին, որ զենք-զինամթերքի քանակով, զորքով չզիջելով թուրքին ` թույլ տվեցին նրանց Երզնկայից մինչև Սարդարապատ հասնել կես տարում ` այն էլ շքախմբով :
-Իսկ ինչպիսի՞ն էր դիմադրությունը Ապարանում:
-Աշխատեց սեղմված «պրուժինի» տարբերակը: Այնքան էր թուրքերի կողմից սեղմվել հայկական պրուժինը, որ օրերից մի օր պետք է հասներ վերջին կետին ու հետ գար: Ապարանի հաղթանակից հետո պետք է գոնե մինչև Ղարս գնային, բայց կարճ ասած մեր պապներն այդքան էլ լավը չէին: Հա, դե մեր պապերն էին, սիրում էինք, բայց լավը չէին…
-Ի՞նչ եք կարծում ` ինչու դեռ նոր անկախացած Հայաստանը 1920-ի դեկտեմբերի 2 –ին նորից կորցրեց անկախությունը:
- Կորցրեց, քանի որ ժողովուրդը չցանկացավ օգտվել անկախության բոլոր բարիքներից: Երևի չէին գիտակցում, որ անկախությունը ամենաբարենպաստ պայմանն է հանգիստ ապրելու համար , և դրա համար էլ հանգիստ հանձնեցին մեր անկախությունը բոլշևիկյան Ռուսաստանին:
- Ի՞նչ դրական փոփոխություններ են եղել Հայաստանում 1918-ից մինչ այսօր:
- Հիմա կան այնպիսի հրաշալի երիտասարդներ, ովքեր գնահատում են անկախությունը, սիրում են Հայաստանը , և ասեմ, նրանք ավելի լավն են, քան մենք , մեր հայրերն ու պապերը:
- Ձեր շնորհավորական ուղերձը:
- Ցանկանում եմ չկրկնենք 1918-ի սխալները, պահպանենք անկախությունը, սիրենք մեր Հայաստանն ու շենացնենք այն: Մենք ունենք հերոսներ, հիշենք նրանց և լինենք արժանի այժմյան անկախությանը:
Զրույցը` Աննա Առաքելյանի