Կեղծանունով հոդվածներ չեմ գրել, ես պատասխանատու եմ իմ գրածի համար. Կարինե Քալանթարյան Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այս հասցեով՝

Կարինե Քալանթարյանը ավելի քան տասը տարի «Ազատություն» ռադիոկայանում աշխատել է որպես իրավական ոլորտը լուսաբանող լրագրող, իսկ 2010 թվականից եղել է արդարադատության նախարար Հրայր Թովմասյանի մամուլի խոսնակը: Կրթությամբ անգլերեն լեզվի բանասեր տիկին Քալանթարյանը «Իրավական ոլորտը լուսաբանող լրագրողները» շարքի հերթական հարցազրույցում պատմում է  լրագրողի և մամուլի խոսնակի աշխատանքի դժվարությունների, դատաիրավական համակարգի խնդիրների և իր գործունեության մասին:

–Գիտեմ, որ մասնագիտությամբ բանասեր եք, ինչպե՞ս որոշեցիք լրագրությամբ զբաղվել:

-Այո, ես ավարտել եմ բանասիրության ֆակուլտետի ռոմանագերմանական բանասիրության բաժինը, մասնագիտությունս՝ անգլերենի թարգմանիչ, մանկավարժ, բանասեր: Ավարտելուց անմիջապես հետո աշխատել եմ հեռուստատեսությունում. սկսել եմ ամենաներքևից՝ ռեժիսորի ասիստենտ, հետո խմբագիր, 1993 թվականից «Լրաբեր» լրատվական ծառայությունում սկսեցի աշխատել: Ամուսնուս ընտանիքում բոլորը գրող և լրագրողներ էին,  և ինձ դուր եկավ լրագրությունը: Ունեցել եմ  իմ առանձին հաղորդաշարերը՝ երգիծական, երաժշտական, վերլուծական, բայց զուտ լրագրությունը ինձ ավելի շատ հետաքրքրեց, հատկապես, երբ  1990-ականների սկզբին «Լրաբերը» սկսեց ճշգրիտ լրատվություն տալը: Իհարկե, չեմ կարող ասել, որ լիովին այդպես էր, բայց ես փորձում էի այդպես աշխատել: Հետո վերապատրաստվեցի «Ռոյթերս» գործակալության հիմնադրամում՝ որպես տնտեսական լրագրող:  1999-ի հունիսից «Ազատություն» ռադիոկայանում էի աշխատում և սկսեցի իրավական թեմաներով գրել: Սովորում էի ամեն ինչ. երբեմն մտածում էի, որ փաստաբաններին հոգնեցրել եմ իմ հարցերով՝  այս բանը որտեղի՞ց իմանամ, այն մյուսը՝ որտեղի՞ց կարդամ: Հետո ավելի մասնագիտացա ու շատ սիրեցի իրավական լրագրությունը:

-Ձեր լուսաբանած դատական գործերից ո՞րը կառանձնացնեք, ո՞րն էր ամենահնչեղը:

-«Հոկտեմբերի 27-ի գործը»: Ահաբեկչությունից անմիջապես հաջորդ օրը ես սկսել եմ զբաղվել այդ գործով:  Զրոյից սկսել եմ հեռախոսահամարներ, ինֆորմացիայի աղբյուրներ գտնել, զինդատախազության քննիչներին երկար-բարակ համոզել ինֆորմացիա տալ, փաստաբանների հետ զրուցել: Այդ գործով դատավարությունը լուսաբանող լրագրողներս կատակով ասում էինք, թե «Հոկտեմբերի 27-ի գործով» երեք տարի նստել ենք. շուրջ 3 տարի դատավարությունն ընթացավ, դրանից առաջ շուրջ 1 տարի էլ նախաքննություն էր կատարվում:

-Ըստ Ձեզ, այդ գործը բացահայտվե՞ց, թափանցի՞կ էր արվում ամեն ինչ:

-Մինչև այսօր կասկածներ կան, որ կային կազմակերպիչներ: Այդ կասկածները չեն  փատարվել, և, ես կարծում եմ, որ չեն էլ փարատվի: Այն  ժամանակ տուժողների  հարազատները, որ քաղաքական գործիչներ էին, ասում էին, որ եթե փոխվի իշխանությունը, գործը կբացահայտվի: Բայց ես կարծում եմ, որ եթե գործը տաք-տաք չի բացահայտվում, հետագայում ինչ բացահայտումներ էլ լինեն, միևնույնն է, կասկած կմնա: Սկզբնական  շրջանում ես կարծում էի, որ այլ կազմակերպիչներ կան, բայց հետո երբ գործի նյութերին մանրամասն ծանոթացա, հասկացա, որ Նաիրի Հունանյանն այն կերպարն էր, որին պետք չէր ուղղակի ինչ-որ բան հանձնարարել,  նրան հնարավոր էր ցանցի մեջ գցել և անուղղակի ուղղորդել և նա  կկատարեր: Նա ահավոր ամբիցիոզ կերպար էր, իր մասին մեծ կարծիք ունեցող:

Ահաբեկչությունից ընդամենը մեկ տարի առաջ նա եկել էր  Հանրային հեռուստատեսություն, որտեղ այն ժամանակ ես էլ էի աշխատում:Բացասական էներգիա զգացի իրենից ու իմ գործընկերներին  ասացի. «Շատ վտանգավոր կերպար էր: Ո՞վ էր էս տղան: Նրանից ամեն ինչ հնարավոր է սպասել»:

Նա Թուրքիայում էր եղել, միգուցե նրան շատ լավ ընդունել էին, գովել էին, մի քանի բան էին ասել…: Գուցե անուղղակի ուղղորում եղել է, ես վստահ չեմ կարող ասել:  Այդ մասով քննությունը կասեցվեց, երբևէ կշարունակվի՞, թե՝ ոչ, չեմ կարող ասել:

-Խոսեցիք տեղեկատվության աղբյուրներ գտնելու դժվարության մասին: Հիմա ավելի՞ հեշտ է տեղեկություններ հավաքելը:

-Հիմա, կարծում եմ, ավելի հեշտացել է: Ես մի քանի տարի աշխատել եմ պետական համակարգում՝ որպես մամուլի  քարտուղար, և դաշտը երկու կողմից եմ տեսել: Հիմա շատ ավելի բաց են, թափանցիկ են աշխատում, քան այն ժամանակ էր: Այն ժամանակ շատ դժվար էր ինֆորմացիա գտնելը:

Մեկ այլ դժվարություն էր, երբ «Ազատություն» ռ/կ-ում մենք չէինք կարող ասել «մեր աղբյուրների վկայությամբ»: Եթե նույնիսկ ասում էիր այդպես, տեղեկությունը պետք է խիստ հավաստի լիներ: Մենք շատ ճշգրիտ էինք աշխատում:  Հատկապես այս գործի հետ կապված եթե ինչ-որ ինֆորմացիա ունենում էի,  անմիջապես զանգում էի նախաքննությունն իրականցնող մարմնին, ասում, որ ունեմ այսպիսի տեղեկություն, հաստատու՞մ եք, թե՝ ոչ: Սա հնարավորություն էր տալիս իմ ունեցած ինֆորմացիանն հրապարակելու:  Շատ դժվար էր, իհարկե,  ոչ միայն ինձ համար: Այս գործի մասին խոսողներ շատ կային՝ փաստաբանները, տուժողները, սակայն ինֆորմացիան շատ քիչ էր:

Հիշում եմ, տուժողներից մեկը ինչ-որ ինֆորմացիա էր խոստացել տալ, բայց հետո վախեցավ. մի քանի անգամ գնացի իրենց տուն, չտվեց: Էլդա Գրինի հետ հարցազրույց արեցի, հետո նա զանգահարեց, ասաց, թե իրավունք չուներ այդ տեղեկությունը տալ, բայց արդեն եթեր էր գնացել:

Եվ ընդհանրապես դժվար էր: Էլ չասեմ, որ մինչ իմ սկսելը  իրավական լրագրությամբ զբաղվելը շատ ավելի դժվար է եղել: Հիմա դատական նիստերին մասնակցելը, լուսաբանելը հեշտ է, լրագրողներն ավելի տեղեկացված են, պատրաստված: Հետագայում մեր լրագրողներից մի քանիսը դարձան մամուլի քարտուղարներ, ովքեր գիտեին լրագրողի աշխատանքի արժեքը, օրենսդրական փոփոխություններ արվեցին, գերատեսչությունները սկսեցին ավելի բաց աշխատել:

 -Ասացիք, թե հիմա լրագրողներն ավելի պատրաստված են, սակայն ավելի հաճախ դժգոհություններ են լսվում:

-Չեմ կարող ասել՝ կատարյալ են, կան թերություններ, պիտի կրթվեն, սովորեն:  Ես հիմա Վ. Բրյուսովի անվան լեզվահասարակագիտական համալսարանում դասավանդում եմ և ունեմ իրավական լրագրությամբ զբաղվող ուսանողների խումբ: Զրոյից սովորում ենք՝ ինչպես օրենք կարդալ, հասկանալ, դատարանակազմությունը և այլն: Եթե բոլոր բուհերում մասնագիտանան, մեր լրագրողները արդեն բուհից դուրս գալուց հետո, երբ մտնեն դաշտ, ավելի տեղեկացված կլինեն:

Երբ մամուլի քարտուղար էի,  լրագրող էր զանգահարել և հարցնում էր, թե այս ինչ օրենքը  որտեղի՞ց կարելի է գտնել: Ասացի՝ arils.am կամ parliament.am կայքերում, բայց նույնիսկ այդ կայքերից օգտվել չգիտեր:

-Իսկ ի՞նչ սխալներ եք նկատել լրագրողների կողմից, որ ձեր ուսանողներին սովորեցնում եք չանել:

-Ես սովորեցնում եմ, թե ինչպես պետք է լրագրողն իրեն պահի դատարանում: Ես դրա վրա մեծ ուշադրություն եմ դարձնում: Մի քիչ «համարձակ» լրագրողները կարծում են, որ կարելի է դատական կարգադրիչներին արհամարհել: Տեսել ենք, որ լրագրողն իրեն իսկապես լավ չի պահում դատարանում, օրենք է խախտում: Ես կարծում եմ, որ առաջինը դու չպիտի  խախտես այդ օրենքը: Եթե խախտեցիր, ապա իրավունքը չունես ուրիշին քննադատելու, կարգի հրավիրելու:

-Դուք ասացիք, որ այժմ պետական կառույցներն ավելի բաց են աշխատում լրագրողների հետ: Սակայն այսօր էլ կան մամուլի խոսնակներ, որ երկաթե թևերով պաշտպանում են իրենց ղեկավարներին՝ չթողնելով հարցազրույցներ տալ: Դուք խնդիր ունեցե՞լ եք «պաշտպանելու» նախարարին:  

-Լավ կլիներ, որ այդ հարցին պատասխանեին լրագրողները, ովքեր ինձ հետ աշխատել են, նրանք ասեին՝  ճի՞շտ էի աշխատում, թե՝ նախարարին «պաշտպանում» էի:  Բայց նորից ասեմ. այն մամուլի քարտուղարները, ովքեր եղել են լրագրող, նրանք այլ կերպ են այդ դաշտը պատկերացնում:  Աշխատանքում ինձ համար սկզբունք էր՝ որևէ հարց անպատասխան չթողնել: Եթե նույնիսկ տրված հարցն ինձ համար բարդ էր, ապա  «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքով սահմանված կարգով 5-օրյա ժամկետում տեղեկացնում էի, որ կպատասխանենք 30-օրյա ժամկետում:

Իհարկե,  դժվար էր: Հատկապես արդարադատության համակարգում, հատկապես ՔԿՎ ղեկավարության հետ աշխատելը դժվար էր, իրենք փակ էին:  Բայց քանի որ  նախարարն էլ կողմնակից էր թափանցիկությանը, մենք միասին  կարողացանք կոտրել այդ պարիսպը: Ես անընդհատ ասում էի, որ մի սպասեք, որ մի լրագրող  այսպես կոչված «քսիֆ»-ի միջոցով տեղեկություն ստանա, հրապարակի, դրա մի մասը սխալ լինի ու  սկսեք հերքել: Եղավ դեպք քրեակատարողական հիմնարկում, ինֆորմացիան տվեք: Երկար ջանք գործադրելուց հետո  հասա դրան, որ իրենք անմիջապես տալիս էին, ու մամուլում ապատեղեկատվությունը նվազեց:

-Բացի հարցումներին պատասխանելը, ասուլիսներն ու միջոցառումների ժամանակ լրագրողների հետ հանդիպումները, հարցազրույցներ հե՞շտ էին կազմակերպվում:

-Երբ ես աշխատում էի նախարարությունում, հարցազրույցներ տվել են բոլոր փոխնախարարները, վարչության պետերը, ես ցույց էի տալիս, որ միայն նախարարը չէ աշխատում:

Նախարարին «բռնացնելն» ու հարցեր տալը հեշտ էր, բայց, այո, նա հարցազրույցներ տվել է: Նա հասարակական սեկտորից եկած մարդ էր և հասանելի էր:

-Իսկ հե՞շտ էր Հրայր Թովմասյանի հետ աշխատելը:

-Այո: Ես իմ կամքով եմ գնացել նախարարություն:  Դրա համար երկու պատճառ կար. նախ ուզում էի դաշտը տեսնել մյուս կողմից, և երկրորդը՝ իսկապես ուզում էի օգնել Հրայր Թովմասյանին. ես նրան երկար ժամանակ ճանաչել եմ որպես իրավաբան, գիտեի, թե նա ինչ ծրագրեր ուներ, ինչ էր ուզում անել: Չգիտեմ՝ որքանով ստացվեց այնպես, ինչպես ինքը պատկերացնում էր, ինչպես նաև ես էի պատկերացնում: Փորձեցինք, որոշ բաներ արվեցին, բայց դե դրանք ինչքանո՞վ կպահպանվեն…

-Որո՞նք էին այն դրական փոփոխությունները, որոնք ձեր թիմի ձեռքբերումն էր:

-Օրինակ, այն, որ «Արմավիր» ՔԿՀ-ի շինարարությունը շարունակվեց,  Հրայր Թովմասյանի թիմի ձեռքբերումն էր: Քանի որ բոլոր քրեակատարողական հիմնարկների վիճակն էլ շատ վատ էր, բոլորն էլ պետք էր վերանորոգել, մտածում էին, որ գուցե այդ գումարը քիչ-քիչ տրամադրեին մյուս ՔՀԿ-ների վերանորոգմանը: Հրայր Թովմասյանի թիմի համառության շնորհիվ շարունակվեց շինարարությունը և հիմա կա «Արմավիր» ՔԿՀ-ն:

Հսկայական աշխատանք կատարվեց օրենսդրական դաշտի ուսումնասիրության՝ Սահմանադրության և Եվրոպական դատարանի վճիռների հետ համապատասխանեցման հետ կապված: Դրանք աշխատանքներ են, որոնք շարքային քաղաքացին չի տեսնում, բայց արդյունքները հետագայում կերևան:

Նոտարարական համակարգում շատ մեծ փոփոխություններ արվեցին. քաղաքացիներից անընդհատ բողոքներ էին լինում, լրատվամիջոցներում անընդհատ գրվում էր այս ոլորտում առկա կոռուպցիոն ռիսկերի մասին: Եվ դա կանխվեց, ում մեղադրում էին նման գործելակերպի համար, նրանք ազատվեցին աշխատանքից:

-Իսկ նախարարությունից դուրս գալուց հետո ինչո՞վ էիք զբաղվում:

-Նախ ասեմ, որ ես կեղծանունով հոդվածներ չեմ գրել: Ես ինքս պատասխանատու եմ իմ գրածի համար, միայն իմ ազգանունով եմ գրել, երբեք այլ անվան տակ չեմ գրել, չեմ թաքցրել: Ասում էին, որ կարող ես գրել, ես ասում էի՝ ոչ:

Ես ինքս Հրայր Թովմասյանի հետ դիմում եմ գրել ու դուրս եմ եկել: Ինձ հաջորդ նախարարը  չի ասել՝ գնա, ու, չեմ էլ կարծում, թե կասեր, որովհետև իրեն էլ ճանաչում էի, ինքն էլ  ինձ էր լավ ճանաչում, իմ աշխատանքը գիտեր: Պարզապես կարծում եմ, որ դա ճիշտ էր: Եթե ես այդ թիմից եմ եղել, իմ պաշտոնը հայեցողական էր, և ես իմ թիմի հետ պիտի  գնայի: Ինչ-որ ժամանակ ես աշխատեցի հասարակական կազմակերպությունում, կարճ ժամանակ թղթակցեցի «Առավոտ»-ին, այժմ չեմ գրում:

մանրամասն՝ այստեղ: